Elektropraktijk 1 - 2022

zeventiende jaargang februari 2022 # 1 Gebouw De handen ineen Beurs Beurs Solar Solutions reflecteert maatschappelijke ontwikkelingen Binnenklimaat Binnenklimaat kantoor aansturen via verlichting USP Online kopen van installatieproducten bij nieuwe online spelers ONAFHANKELIJKE PRAKTIJKINFORMATIE VOOR DE ELEKTROTECHNISCHE BRANCHE €15,00

On hand. On task. On point. HoverCube by OBO De OBO HoverCube voorziet uw werkruimte direct van bovenaf van stroom, perslucht en datatechnologie - veilig, robuust en flexibel. www.obo.nl Building Connections

#1 februar1 2022 4 o l u m n C i n Kies techniek Deniet aflatende lobby vanTechniekNederland en andere belangenorganisaties heeft succes gehad.Mede door deze lobby zijn in het regeerakkoordonderwerpenals techniek enhet opleiden van voldoende vakmensenals speerpunten opgevoerd. Een hoopvolle constatering, net als het geld dat beschikbaar komt om verbeteringen te bewerkstelligen. Maar daarmee zijn we er nog lang niet. Het water staat (onder andere) de ET-branche aande lippen.De installatiesector heeft inhet algemeen – corona of niet – aan opdrachten geen gebrek.Maarhoekrijg jeal dieklussen ingepland zonder voldoende vakbekwame medewerkers? Wie had dat 10 jaar geleden kunnen voorspellen? ‘Laat je kinderen doorstuderen, als het even kan op hbo- of universitair niveau. Mbo of lbo? Ambachtswerk? Nee toch?! Je wilt immers het beste voor je kind’. Welnu, dat ‘beste’ is inmiddels op zijn minst voor discussie vatbaar. De roep om technisch personeel klinkt luider dan ooit. Hun kans op een baan is vaak stukken groter dan bij het ‘alfa-leger’ aan hbo- enuniversitair geschoolden. Er zijn veelmeer technische vacatures dan werkzoekenden: voor werkvoorbereidersencalculatorenbouweninstallatietechniek (4.700), loodgieters en installateurs (4.600), timmerlieden (4.400) en elektriciens en monteurselektrischebedrijfsinstallaties (4.400). De cijfers staan indepublicatie‘Klimaatbanen in de gebouwde omgeving’, opgesteld door UWV, in samenwerkingmet SBB en de SER/Taakgroep arbeidsmarkt en scholing Klimaatakkoord. Om de klimaatdoelen voor de gebouwde omgeving te halen, zijn isolatiemonteurs nodig en zonnepanelenmonteurs, monteurs warmtenetten of energieprestatieadviseurs, om enkele voorbeelden te noemen. Het aantal vacatures voor de relevante technische beroepen is gestegen tot bijna 46.000 in het 3e kwartaal van 2021. Als eerste stap van een ambitieus en omvangrijk klimaatproject worden tot 2030 de eerste 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd. Daarnaast moeten er vanwege het woningtekort jaarlijks rond de 100.000 nieuwewoningen worden gebouwd. Om de bestaande huizen te verduurzamen en nieuwbouw energieneutraal te realiseren, zijn soms specifieke beroepen nodig, vaak ook zijn de klimaatwerkzaamheden deel van een breder takenpakket: timmerlieden voeren ook wel isolatiewerkzaamheden uit, elektriciens zorgen vaak voor het aansluiten van zonnepanelen op de meterkast en installateurs plaatsen ookwarmtepompen. Meerdanooit geldt:kies techniek (enwacht niet). Ton Brands Hoofdredacteur Gebouw De handen ineen Gebouwaut oma t i s e - ring is een belangrijk onderwerp, ook voor installateurs. Eind vorig jaar hield de branchevereniging Gebouw Automatisering van de FHI een conferentie over dit onderwerp. Tijdens het evenement ‘Bits, Bytes en Behaviour’ passeerden tal van relevante onderwerp de revue. Gemene deler: gebouwautomatisering heeft de toekomst. Alle betrokkenen – ook de installatiesector – doen er daarom verstandig aan zich te informeren over de soms stormachtige ontwikkelingen. Beurs Beurs Solar Solutions reflecteert maatschappelijke ontwikkelingen Van 12 tot en met 14 april wordt de beurs Solar Solutions gehouden. De beurs richt zich op professionals die zich bezighouden met zonne-energie in brede zin. Zonnepanelen en toebehoren hiervoor vormen de hoofdmoot. Naast producten zijn er tijdens de beurs seminars en congressen waarin zowel technische als maatschappelijke thema’s aan de orde zullen komen. 16 12

#1 februar1 2022 5 n h o u d I o u d h Binnenklimaat Binnenklimaat kantoor aansturen via verlichting De drie Tripolis-gebouwen op de Amsterdamse Zuidas worden verbouwd tot kantoorruimtes waar het binnenklimaat wordt aangestuurd via verlichtingsarmaturen. Hierin zitten sensoren en beacons verwerkt, waardoor permanent metingen worden gedaan, verwerkt en gegevens worden uitgestuurd. Het gevolg: een optimaal binnenklimaat en voor de gebruiker een gepersonaliseerde werkomgeving. USP Online kopen van installatieproducten bij nieuwe online spelers In een vorig artikel lieten we zien hoe de digitalisering zich uit in BIM-gebruik onder installateurs. Digitalisering is echter een trend met een bredere invloed dan enkel op het bouwproces zelf. Het heeft ook een impact op de manier waarop installateurs informatie winnen, of op de manier waarop ze installatieproducten inkopen. En verder in dit nummer Beurzen verschoven 7 Positief perspectief ET-sector 7 Draka sponsor vakwedstrijden WorldSkills 8 Koninklijke Oosterberg stapt uit IMELCO 8 Regeerakkoord onderkent belang vakmensen 8 ‘We blijven erop hameren’ 9 Steun voor ROC’s 9 Norm voor meterruimten stapsgewijs aangepast 11 Fastned maakt omzetsprong 11 Etteplan neemt Cognitas over 11 Column: Opleiden in tijden van energietransitie: kip of ei? 25 Column: Achter het raam 35 Productnieuws 36 Colofon 42 Adverteerdersindex 42 Een compilatie van foto’s die in deze uitgave van ElektroPraktijk zijn gebruikt en die in één oogopslag een indruk geven van de diverse onderwerpen. Afbeelding 4 Ze hebben een groot assortiment/Ik vind altijd wat ik zoek 48% De prijzen zijn aantrekkelijk/Ik krijg een mooie korting 27% Exclusieve producten die ik niet makkelijk ergens anders krijg 17% Dit is de gemakkelijkste manier 12% Dit bespaart mij veel tijd 8% Ze leveren snel/op tijd 4% Redenen om (niet) te kopenbij pure online shops (Nederland) Vraag: Wat zijn uw belangrijkste redenen om niet te kopen bij pure-onlinewinkels? Een beperkt assortiment/De groothandel biedt een volledig assortiment aan 23% Persoonlijke relatie 23% Ik ben loyaal aan mijn groothandel 20% Klantenondersteuning 18% Onzeker of de producten op tijd geleverd worden 15% Technisch advies 14% 23% 23% 20% 18% 15% 14% 48% 27% 17% 12% 8% 4% n= 32; Nederland zeventiende jaargang februari 2022 # 1 Gebouw De handen ineen Beurs Beurs Solar Solutions reflecteert maatschappelijke ontwikkelingen Binnenklimaat Binnenklimaat kantoor aansturen via verlichting USP Online kopen van installatieproducten bij nieuwe online spelers ONAFHANKELIJKE PRAKTIJKINFORMATIE VOOR DE ELEKTROTECHNISCHE BRANCHE €15,00 Bij de voorpagina 20 26

WEEGSCHAALSTRAAT 50 7324 BH APELDOORN T. 055 5998200 F. 055 5998219 v an At o tZ www.geyer.nl Of het nu gaat om grote projecten of om kleine, ú en úw wensen staan bij GEYER in de spotlights. Goede kwaliteit en een duidelijk persoonlijk advies spelen daarbij de hoofdrol. Een betrouwbaar product, nauwkeurige assemblage en stipte levering, hebben bij GEYER altijd de hoogste prioriteit. OP ZOEK NAAR EEN VERDEELKAST VOOR UW PV INSTALLATIE...?

7 #1 februar1 2022 a M r k t n i e u w s Beurzen verschoven Positief perspectief ET-sector FotoWance Paleri Het is u waarschijnlijk niet ontgaan: als gevolg van de coronamaatregelen zijn diverse beurzen verschoven. Met name evenementen die in het eerste kwartaal stonden ingepland, kozen voor een latere datum. Zo ook de beurzen VSK en Light & Building. De jubileumeditie van VSK, de vakbeurs voor de installatiebranche, is verschoven naar 17 tot en met 20 mei 2022. De Jaarbeurs heeft dat in overleg met de branche besloten. De beurs zou eigenlijk plaatsvinden van 8 tot en met 11 februari. Voornaamste redenen: de onzekerheden over de duur van de coronamaatregelen en de impact daarvan op de beurs. Maar ook schaarste aan materialen, levertijden en de onzekerheid voor internationale exposanten spelen een rol. Vertrouwen De beurskalender van 2022 kruipt flink in elkaar. Ook de internationale verlichtingsbeurs Light + Building koos een nieuwe datum: 2 tot en met 6 oktober 2022. Het organiserende Messe Frankfurt heeft het zwaar te verduren: eerst ging de beurs in maart 2020 niet door vanwege corona. Uitstel naar oktober van datzelfde 2020 leek soelaas te bieden,maar ook toen gooide de wereldwijde pandemie roet in het eten. De organisatie besloot de cyclus van 2 jaar aan te houden en schoof de beurs door naar maart van dit jaar. “Dan hebben we er alle vertrouwen in het virus bedwongen te hebben en elkaar weer te kunnen ontmoeten.” Maart bleek echter nog te vroeg en dus werd het oktober dit jaar. www.vsk.nl www.light-building.com Goede perspectieven voor de installatiebranche. Dit concludeert het rapport Economische vooruitzichten 2022 en verder. De komende jaren groeit het totale productievolume bouwinstallatie flink, aldus het rapport dat is opgesteld door bureau BouwKennis in opdracht van Techniek Nederland. De utiliteitsbouw laat volgend jaar de sterkste groei in productievolume zien: 5 procent. Het jaar daarna groeit de woningbouw het snelst, met 4 procent. Volgens het rapport groeit ook het productievolume in de infratechniek de komende jaren, met 1,5 tot 2 procent. Coronapandemie en de PFAS- en stikstofcrisis hebben nauwelijks vat gekregen op de installatiebranche. Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland: “Verduurzaming en digitalisering zijn in onze sector de aanjagers van de groei. Daarnaast is er meer aandacht voor beheer en onderhoud en zienwe dat de installatiequote groter wordt.” Schaarste De vooruitzichten voor de installatiebranche zijn rooskleurig, maar er zijn ook onzekerheden. Het is onduidelijk hoe de huidige schaarste aan materialen en grondstoffen zich gaat ontwikkelen. Blijvende krapte kan de prijzen opdrijven en de productie afremmen. De aanpak van de woningcrisis door het nieuwe kabinet heeft invloed op de groeiprognose in de woningnieuwbouw. Bovendien kampen we nog altijd met de coronapandemie. De langetermijneffecten hiervan zijn nog onduidelijk.

8 #1 februar1 2022 a M r k t n i e u w s Draka sponsor vakwedstrijden WorldSkills Foto Draka Koninklijke Oosterberg stapt uit IMELCO Foto Koninklijke Oosterberg Regeerakkoord onderkent belang vakmensen Draka ondersteunt als hoofdsponsor de vakwedstrijden elektrotechniek vanWorldSkills Netherlands. De foto toont hoe Erik van der Zwan (links), algemeen directeur WorldSkills Netherlands, en Toine Verschuur, commercieel directeur Draka, het sponsorcontract ondertekenen. Twee schoolseizoenen zal Draka mbo-studenten en hun docenten bijstaan met expertise en middelen. De elektrobranche staat bol van innovatieve ontwikkelingen. Door actief in het onderwijs te participeren, houdt Draka de nieuwe generatie e-installateurs en hun docenten up-to-date. WorldSkills Netherlands zet zich sinds 2001 in om vakmanschap en beroepsonderwijs onder jongeren te stimuleren. Zo organiseert de stichting jaarlijks nationale vakwedstrijden voor vmbo’ers en mbo’ers op vele terreinen, waaronder elektrotechniek. Dat gebeurt in samenwerking met onderwijs en bedrijfsleven. Draka is al meerdere jaren sponsor van de finales van de vakwedstrijden. Het nieuwe sponsorcontract gaat echter veel verder. De sponsoring van Draka bestrijkt naast de finales ook het hele voortraject, inclusief kwalificatierondes. Ook is de inbreng veel breder, omdat nu meer middelen én kennisoverdracht zijn inbegrepen. Zo is Draka mede-organisator van de Challenges, die WorldSkills Netherlands voor de eerste keer organiseert en waarin studenten elkaar als voorbereiding op de vakwedstrijden uitdagen. Voor docenten verzorgt Draka diverse presentaties (onder andere over duurzaamheid) alsmede instructies en masterclasses. Met de masterclasses kunnen docenten hun lessen aanvullen om studenten op de hoogte te houden van de nieuwste innovaties. Elektrotechnische groothandel Koninklijke Oosterberg heeft met ingang van 31 december 2021 het lidmaatschap van IMELCO stopgezet. “Een besluit dat louter uit strategische overwegingen is genomen”, licht Flip Oosterberg toe. Begin 2021 nam Itsoos (een joint venture van Itsme en Koninklijke Oosterberg) een deelneming in de Duitse elektrotechnische groothandel Hardy Schmitz GmbH. Zowel Itsme als Hardy Schmitz GmbH zijn lid van een andere inkooporganisatie dan IMELCO. Flip Oosterberg: “De verschillende lidmaatschappen staan de synergie in de weg die we met deze samenwerking willen bereiken. In de huidige situatie is het niet mogelijk de uitwisseling van gegevens op het gewenste niveau te krijgen.” Een strategische keuze dus, maar niettemin een lastig besluit. Flip Oosterberg: “Deze samenwerking heeft ons veel gebracht. IMELCO is een prettige, professionele bondgenoot met wie we een intensief partnerschap hebben vormgegeven. Echter, voor nu is deze ingrijpende stap noodzakelijk gebleken.” Het regeerakkoord van het nieuwe kabinet biedt aanknopingspunten voor het technisch onderwijs. Het klimaat is topprioriteit en om de ambitieuze plannen te kunnen uitvoeren, zijn technische vakmensen nodig. Het regeerakkoord besteedt expliciet aandacht aan het opleiden van technische vakmensen. Volgens Techniek Nederland

9 #1 februar1 2022 a M r k t n i e u w s Foto Pixabay ‘We blijven erop hameren’ Foto Christopher Burns Steun voor ROC’s Foto Jeswin Thomas Het is alweer de zesde editie van de Bewust Veilig-dag die Bouwend Nederland, Techniek Nederland, OnderhoudNL en Aannemersfederatie Nederland organiseren. Het belang is onveranderd groot. Niet voor niets luidt de slogan van het evenement op woensdag 30 maart: ‘We blijven erop hameren’. Bedrijven in de bouw, techniek en onderhoud brengen op woensdag 30 maart bewust veilig werken extra onder de aandacht met diverse activiteiten. Veilig en gezond werken is het hele jaar door een vast onderwerp voor bedrijven in de bouw, techniek en onderhoud (BTO). Dat is niet voor niets; per jaar vinden er nog steeds teveel ongevallen plaats. De initiatief nemende brancheorganisaties blijven daarom hameren op veilig en gezond werken. “Het hele jaar door werken we met onze collega’s aan producten, diensten en trainingen die veilig en gezond werken onder de aandacht brengen. Op de Bewust Veilig-dag hameren we daar extra op. Want niemand moet gevaar hoeven lopen tijdens zijn of haar werk”, aldus een gezamenlijk statement van de organiserende partijen. Initiatieven Elk jaar zijn er binnen de bedrijven diverse initiatieven op en rond de dag zelf om medewerkers op een ludieke en unieke manier bewust te maken van het belang van veilig en gezond werken. Vanuit de Bewust Veilig-dag wordt dit onder andere ondersteund met de Bewust Veilig-krant en een set online games, een video-quiz, een inschattings- en een behendigheidsspel. Via de website www. bewustveilig.com kunnen bedrijven zich aanmelden als deelnemer. Het elektro- en installatieonderwijs van het ROC van Amsterdam en ROC van Flevoland ontvangt vanuit Stichting Aandelen Remeha een bedrag van 300.000 euro. Stichting Aandelen Remeha is de aandeelhouder van BDR Thermea Group waarvan Remeha, producent van onder andere cv-ketels en warmtepompen, onderdeel uitmaakt. Met het geld wordt de komende 4 jaar flink geïnvesteerd in upto-date onderwijsmateriaal voormbo-studenten, een online educatieplatform voor scholieren, bijscholing voor mbo-docenten en speciale lesmethoden voor statushouders die instromen in de elektro- en installatiebranche. Deze investeringen zijn nu en in toekomst hard nodig om goed en voldoende personeel op te leiden en de ambities rond het klimaatdoelstellingen te realiseren. Bewustzijn Binnen de samenwerking wordt er ook geïnvesteerd om het bewustzijn van installatietechniek te vergroten, zeker met de oog op de klimaatambities en de energietransitie die volop gaande is. Verduurzaming van de gebouwde omgeving, de complexe regio Amsterdam en hoge klimaatambities vragen om andere onderwijsconcepten en snellere aanpassing aan bestaande curricula. Met de verkregen gelden wordt op dit moment onderzocht of de nieuwe opleiding ‘Urban Technician’ ontwikkeld kan worden. In deze opleiding verloopt de carrière van een student of werknemer niet meer langs de as van de beroepskolom (bijvoorbeeld monteur of werkvoorbereider),maar langs de as van de realisatie van de klimaatambities. Ook wordt het bestaande onderwijs onder de loep genomen. vormen de kabinetsplannen een goede basis om te komen tot een concreet actieplan voor het technisch beroepsonderwijs. De installateurskoepel wil daaraan graag actief bijdragen.

SWITCH TO THE FUTURE www. ndernet.com FINDER RELAIS NEDERLAND B.V. Dukdalfweg 51 / 1041 BC AMSTERDAM Tel.: +31 (0)20 615 65 57 E-mail: nder.nl@ ndernet.com Optimale temperatuur Serie 7T thermostaten • Compacte bouwvorm van 17,5 mm • Ook met hygrostaat-functie (50...90% RH) • Groot temperatuurbereik (-20...+60°C) • Langere levensduur van uw apparaten Meer info: De temperatuur van uw schakelkast laat ons niet koud Serie 7H verwarmingen • Voorkomt ook condensvorming • Verkrijgbaar van 25W tot 400W • PTC zelfregulerend verwarmingssysteem • Aanrakingsveilig Meer info:

11 a M r k t n i e u w s #1 februari 2022 Norm voor meterruimten stapsgewijs aangepast Foto Harry Strauss Fastned maakt omzetsprong Foto Myenergi Etteplan neemt Cognitas over Foto Kumpan Electric De meterruimte is het hart van de woning waar alle nutsvoorzieningen samenkomen en van daaruit hun weg in huis vervolgen. Door ontwikkelingen op het gebied van onder andere de energietransitie, woningbouwopgave en toenemend gebruik van domotica in huis, veranderen de eisen voor de meterruimte in woningen. NEN 2768 ‘Meterruimten en bijbehorende bouwkundige voorzieningen in woningen’ wordt in de komende jaren op verschillende onderdelen aangepast. Om de norm aan te laten sluiten bij toekomstige woonwensen, zullen stapsgewijs verschillende wijzigingen worden doorgevoerd. Er wordt steeds meer in de meterruimte aangesloten, denk aan zonnepanelen en laadpalen voor elektrische auto’s. Daarnaast zijn bewoners zich vaak onvoldoende bewust van de risico’s van spullen die niet in de meterruimte thuishoren zoals schoenen. Commentaar De eerste set aan wijzigingen, waaronder de verruiming van de afstand van de meterruimte tot de hoofdtoegangsdeur, is gepubliceerd ter commentaar. Belanghebbenden kunnen tot en met 31 maart 2022 commentaar indienen. De normcommissie 'Meterruimten' bespreekt het commentaar en verwerkt dit waar mogelijk in het definitieve wijzigingsblad. Voor meer informatie of meepraten over de ontwikkeling van normen op dit gebied: Saskia Schulten, Consultant Bouw, telefoon: 015 – 269 03 24 of e-mail: bi@nen.nl. Fastned, uitbater van snellaadstations, zag in het laatste kwartaal van 2021 de omzet met maar liefst 156 procent toenemen. In absolute cijfers: de omzet steeg van 1,9 miljoen naar 4,9 miljoen euro. Het aantal actieve klanten verdubbelde ruimschoots van 53.000 naar 112.000. De klanten verdeelden 385.000 laadbeurten. In de laatste drie maanden van 2021 opende het bedrijf van Michiel Langezaal en Bart Lubbers 23 nieuwe stations. Winstcijfers werden nog niet bekend. In 2020 draaide het bedrijf op een omzet van 6,9 miljoen euro een verlies van 12,4miljoen euro. Dat schrijft MT/Sprout; auteur Connie de Jonge portretteerde in de serie ‘Hemelbestormers’ Michiel Langezaal, oprichter van Fastned. Etteplan heeft Cognitas GmbH, een Duits bedrijf voor levenscyclusbeheer van technische informatie, overgenomen van Canon Germany GmbH. Met de overname wordt Etteplan naar eigen zeggen ‘een marktleider in technische documentatie in Duitsland en versterken we onze leidende positie in Europa’. Cognitas, opgericht vanuit Siemens in 2000 en eigendom van Canon Duitsland, is een consultancy-bedrijf met een jaaromzet van ongeveer 15 miljoen euro en met tweehonderd medewerkers in consulting en het schrijven en beheren van technische informatie. Partijen zijn overeengekomen de koopprijs niet te publiceren. Etteplan levert oplossingen voor industriële apparatuur en technische installaties, software en geïntegreerde systemen, en technische documentatie-oplossingen aan bedrijven in de productie-industrie. In 2020 genereerde Etteplan een omzet van ongeveer 260 miljoen euro. Bij het bedrijf werken wereldwijd ruim 3.800 werknemers in Finland, Zweden, Nederland, Duitsland, Polen en China.

#1 februar1 2022 12 e G b o u w a u t o m a t De handen ineen Gebouwautomatisering is een belangrijk onderwerp, ook voor installateurs. Eind vorig jaar hield de branchevereniging Gebouw Automatisering van de FHI een conferentie over dit onderwerp. Tijdens het evenement ‘Bits, Bytes en Behaviour’ passeerden tal van relevante onderwerpen de revue. Gemene deler: gebouwautomatisering heeft de toekomst. Alle betrokkenen – ook de installatiesector – doen er daaromverstandig aan zich te informeren over de soms stormachtige ontwikkelingen. Auteur: dr. Henk-Jan Hoekjen. Foto’s: Gerd Altmann, Light + Building, NEN. edere installateur weet: gebouwautomatisering is een ‘hot issue’. Er wordt natuurlijk al jaren gesproken over ‘domotica’ en de installatiesector hoort al lange tijd welke mogelijkheden er ‘in de toekomst’ zoal zijn voor wat betreft de verslimming van gebouwen.Maar anno 2022 is die toekomst Conferentie ‘Bits, Bytes en Behaviour’ biedt blik op actuele stand van zaken gebouwautomatisering Gebouwautomatisering is anno 2022 ‘business as usual’ voor partijen die actief zijn in de gebouwde wereld. I

#1 februar1 2022 r t i k e l n a a m 13 definitief aangebroken. Het automatiseren van gebouwsystemen is tegenwoordig aan de orde van de dag en dus ook in toenemende mate van belang in de elektrotechnische praktijk. Het bleek weer eens op de conferentie ‘Bits, Bytes en Behaviour’, die begin november 2021 gehouden werd in stadion De Kuip in Rotterdam. Tijdens het door branchevereniging Gebouw Automatisering van de FHI georganiseerde evenement kwam in tal van lezingen naar voren dat de markt voor gebouwautomatisering een dynamische is: diverse sprekers vertelden over actuele projecten en ontwikkelingen die tonen dat de belofte die tijdens voorbije edities van de conferentie uitgesprokenwerd inmiddels vaak dagelijkse praktijk is geworden. Troef De conferentie Bits, Bricks & Behaviour werd op dinsdag 9 november geopend door voorzitter Paul de Backker.“De brancheorganisatie Gebouw Automatisering is 10 jaar geleden ontstaan”, zei hij. “Inmiddels zijn we uitgegroeid tot een verenigingwaarinmeerdere technische disciplines hun krachten bundelen omhiermee een gebouwde omgeving te maken waarin mensen veilig en comfortabel kunnen wonen en werken.”De conferentieopening bood – met een jaar coronaDe laptop is steeds meer een elementaire tool voor installateurs.

14 #1 februar1 2022 Aansluitklemmen serie HLAK HORA eTec • Geschikt van 25 mm² – 70 mm² • Compacte en robuuste constructie • Aanrakingsveilig conform DIN EN 50274 • Geschikt voor spanning tot 1000 V AC/DC • Modulair systeem, eenvoudig te koppelen • Snellere installatie; vereenvoudigde schroefmontage • Zowel horizontale- als verticale installatie mogelijk • Smalle bouwvorm Calpe.nl | 0342 - 45 15 44 | Barneveld OPVOORRAAD LEVERING BINNEN 24 UUR De nieuwe generatie vlamboogdetectie Brandbeveiliging voor PV-installaties en energie opslagsystemen. De meest  exibele powermanager Voor het beheren en monitoren van energiestromen. Arcostop De slimme laadpaal De meest compleet uitgevoerde laadpalen. Orbis Detecteert een vlamboog binnen 2 seconden Voldoet aan de strenge eisen van verzekeraars Optimaal gebruik van opgewekte zonne-energie Geschikt voor zowel kleine als grote installaties Onze oplossingen voor een duurzame toekomst Met de nadruk op veiligheid en betaalbaarheid Bediening en controle middels de gratis Orbis Viaris APP Inclusief dynamische load balancing Importeur van elektrotechnische componenten T. 013 536 01 44 • E. info@dijkman.com • www.dijkman.com SolarGatewaySE NOODSTROOM VOOR UTILITEIT, DATACENTERS EN ZIEKENHUIZEN brinkmann-niemeijer.nl info@bnmotoren.nl - T. 0571-27 69 00 Engelenburgstraat 45, 7391 AM Twello Leverancier van complete noodstroomoplossingen bestaande uit noodstroomaggregaten of DRUPS; advies, ontwerp, installatie, keuringen en nazorg. Kijk op www.brinkmann-niemeijer.nl voor meer informatie. Gebruiksvriendelijk, robuust en duurzaam b&n_adv_noodstroom_0029(2).indd 1 24-02-20 14:40

#1 februar1 2022 r t i k e l n a a m 15 vertraging – tevens de mogelijkheid om oud-voorzitter Piet van Veelen, die in september 2020 het stokje overdroeg, te bedanken voor de inzet waarmee hij het voorzitterschap inhoud heeft gegeven.” Toevallig werd deze editie van Bits, Bricks & Behaviour tegelijk gehouden met de internationale klimaattop in Glasgow. Het bood gelegenheid om te benadrukken dat gebouwautomatisering een belangrijke troef kan zijn bij het behalen van klimaatdoelen. “Green Deal, Fit for 55, duurzaamheid en energietransitie staan midden in de belangstelling. Wij als branche spelen een belangrijke rol in het realiseren van de doelstellingen die nodig zijn om de planeet leefbaar te houden.” Voetbal Dit onderwerp kwam dan ook in tal van presentaties aan de orde. In totaal werden tijdens de conferentie vijftien presentaties verzorgd, waarvan een deel in parallelsessies. Misschien wel het spannendst was de eerste – plenaire – presentatie van JeroenTamsma, ontwerpmanager van Stadion Feyenoord City over het te bouwen stadionmet deze naam.Want in de dagen voorafgaand aan de conferentie was er in de pers veelvuldig gesuggereerd dat de bouw van dit stadion definitief van de baan was. Tamsma kon tijdens zijn lezing wat dit betreft zorgen voor de broodnodige nuancering. Behalve aandacht voor de volgens sommigen ‘belangrijkste bijzaak van het leven’ – voetbal – kwamen op 9 november natuurlijk ook allerlei aspecten van gebouwautomatisering ter sprake, in de lezing van Tamsma en in alle andere bijdragen. In de presentatie die volgde op het verhaal over het eventueel te bouwen nieuwe stadion van Feyenoord gingen Michiel Schillemans, Commercial Leader Benelux bij Signify (het voormalige Philips Lihgting), en Ruud van der Sman van EdgeTechnologies bijvoorbeeld in op de vraag op welke wijze lichtsystemen een bijdrage kunnen leveren aan het realiseren van ‘smart buildings’. Daarbij onderscheidden zij twee hoofddoelstellingen: “Het realiseren van CO2-neutrale gebouwen en de het ondersteunen van de hybride kantoorrevolutie.” Strekking van de presentatie: bij het realiseren van duurzame doelen is slimme techniek onontbeerlijk. Nevenaannemer Die conclusie werd in wisselende bewoordingen telkens weer getrokken op 9 november. Installateurs doen er daarom verstandig aan zich te bekwamen op het gebied van bijvoorbeeld het Internet of Things (IoT). Andere ontwikkelingen die tijdens de conferentie de revue passeerden, waren onder (veel) meer ‘smart buildings’, VR-techniek, cloud-techniek en allerlei andere ICT-gerelateerde ontwikkelingen. Ed Matser van Building Technology uit Twello sprak met name over de praktische rol van de system integrator. “Er is momenteel een duidelijke vraag naar systeemintegratie”, stelde hij. “De markt voor gebouwautomatisering groeit met dubbele cijfers, gemiddeld met bijna 11 procent per jaar. Daarom is er behoefte aan een nieuwe aanpak van systeemintegratie.” Daarbij is het volgens Matser van belang dat de system integrator eerder aan tafel komt. Want nu gebeurt het nog te vaak dat er eerst allerlei componenten worden ingekocht, die vervolgens aan elkaar moeten worden verbonden, hoewel ze niet op elkaar afgestemd zijn. “Dat kost meer engineering.” Aan de hand van voorbeelden als het WTC Utrecht en de Radboud Universiteit Nijmegen toonde Matser hoe het wél moet. “Beschouw de system integrator als een neven-aannemer”, stelde hij concluderend. Buiten de kaders De meeste installateurs worden allang niet meer zenuwachtig wanneer zij termen als ‘IoT’ of ‘smart building’ horen. Sedert deze termen geïntroduceerd werden, hebben tal van installateurs immers al de nodige ervaring opgedaan in projecten waar slimme oplossingen werden toegepast. Hetzelfde geldt natuurlijk voor KNX, een onderwerp dat ter sprake kwam in een bijdrage van Siemens-medewerker Remco Hoveling. In zijn lezing kwamen tal van mogelijkheden van KNX aan bod. Aan de hand van verschillende voorbeelden legde hij de geïnteresseerde toehoorders uit dat KNX grote mogelijkheden biedt bij de integratie van allerlei gebouw-gerelateerde functionaliteiten. In deze en tal van andere bijdragen tijdens de leerzame dagwerd één conclusie telkens weer getrokken: het is van groot belang dat alle betrokken partijen bij de huidige verslimming – en de daaruit resulterende verduurzaming – de handen ineen slaan en buiten de kaders van het eigen vakgebied durven te treden. Alleen wanneer de traditionele ‘schotten’ tussen disciplines worden neergehaald, is het mogelijk optimaal resultaat te halen uit de vele mogelijkheden die de industrie reeds biedt op het gebied van gebouwautomatisering. Ook voor de elektrotechnische installateur is dit een belangrijke boodschap. Want hoewel er de komende jaren volop behoefte blijft aan het ‘gewone’elektrotechnischewerk, leert de dagelijkse praktijk dat verslimming sterk in opkomst is. En daarom is er een steeds grotere behoefte aan installateurs die ook op dit gebied van de hoed en de rand weten. Y De wereld ‘verslimt’ in rap tempo.

16 #1 februari 2022 Beurs Solar Solutio maatschappelijke o e u r s B Bezoekers bij entree van Solar Solutions. In 2021 was 9,6 procent van de netto elektriciteitsproductie afkomstig uit zonnestroom

17 #1 februari 2022 ons reflecteert ontwikkelingen l n a a m Van 12 tot en met 14 april wordt de beurs Solar Solutions gehouden. De beurs richt zich op professionals die zich bezighoudenmet zonneenergie in brede zin. Zonnepanelen en toebehoren hiervoor vormen de hoofdmoot. Naast producten zijn er tijdens de beurs seminars en congressen waarin zowel technische als maatschappelijke thema’s aan de orde zullen komen. Tekst: Aribert Guiking Foto’s: Solar Solutions adat vanwege coronamaatregelen Solar Solutions in januari niet kon doorgaan, staat de beurs nu op de agenda voor 12 tot en met 14 april. Hoewel begin februari nog niet de complete vloeroppervlakte is verhuurd, weet Christian Sparborth, hoofd marketing bij organisator Good! Events & Media, het dan al zeker: “De beurs is gegroeid in de breedte en de diepte.” De beurs lift mee op de toenemende aandacht en populariteit voor zonne-energie en dat is onder meer te zien in de producten en de installatie daarvan: grotere panelen en eenvoudiger (dus snellere) montage. Dat is letterlijk te zien tijdens één van de activiteiten van de beurs, het Nederlands kampioenschap zonnepanelen leggen. Trendrapport Volgens het eind januari verschenen Nationaal Solar Trendrapport van onderzoeksbureau DNE Research (een zusterbedrijf van de beursorganisatie) liggen er inmiddels meer dan 1,5 miljoen panelen op de daken van Nederlandse huishoudens en daarmee heeft Nederland in Europa de hoogste dichtheid van zonnepanelen per hoofd van de bevolking.Wereldwijd blijft alleen het zonnige Australië ons voor. Congestie op het net De groei van het gebruik van zonnepanelen past goed in de ambitieuze plannen van de overheid ommeer in te zetten op duurzame energie, maar het leidt plaatselijk en regionaal tot problemen.Wie de kaart van Nederland bekijkt, ziet dat vooral in het noordoosten en de kop vanNoord-Holland er congestieproblemen zijn. Juist daar staan veel windmolens of liggen grote zonneparken en nieuwe staan in de planning. Het stroomnet loopt daar tegen zijn grenzen aan en soms wordt dat ‘opgelost’ doordat maar 70 procent van de mogelijke capaciteit wordt aangesloten. N

18 #1 februar1 2022 l e k t r o t e c h n i e k van de hierboven geschetste structurele problemen verstoorde corona de markt. Vanwege lockdowns stonden fabrieken in China soms stil of bleven containers in de haven staan. Door een plotselinge vraag naar allerlei goederen stegen de containerprijzen en daardoor ook de daarin vervoerde goederen. Eenmaal Aandacht voor energieopslag Particulieren hebben daar nu nog nauwelijks mee te maken, maar het kán wel. De meeste consumenten schaffen zonnepanelen aan omdat het direct geld bespaart en indirect geld oplevert vanwege het salderingsprincipe. Omdat je teveel opgewekte stroom aan het net kunt terugleveren, is het nauwelijks interessant om te investeren in opslag van stroom. Volgens Sparborth is dat in België en Duitsland anders. “In Duitslandworden standaard batterijen meegeleverd bij de zonnepanelen en in België gebeurt het ook vaak.”Maar het salderen in Nederlandwordt langzaam afgebouwd en daarmee wordt thuisopslag een reële optie. “Hoe de stroom goed te gebruiken en hoe op te slaan wordt interessanter en het segment energieopslag zien wij op de beurs groeien”, aldus Sparborth. Laadpalen Ook leveranciers van laadpalen zullen zichtbaarder zijn op de beursvloer. Nederland is koploper in het gebruik van elektrische auto’s en langzaam wordt duidelijk dat zonnepanelen op het dak, een laadpaal voor de deur en een batterij in huis een drie-eenheid gaat worden.De eenzijdige aandacht voor stroomopwekking verschuift daarmee naar energieopslag en energiedistributie. ‘Energieopslag is de volgende schakel’, aldus het eerder genoemde trendrapport. Stijgende energieprijzen Nogwat cijfers uit het rapport. In2021was 9,6 procent van de netto elektriciteitsproductie afkomstig uit zonnestroom en daarmee is de zon de grootste categorie van ‘hernieuwbare opwek’ in de elektriciteitsmix. Bij elkaar waren hernieuwbare bronnen afgelopen jaar verantwoordelijk voor 33 procent van de elektriciteitsvraag. In 2020 lag dit aandeel nog op 26 procent. De recentelijk sterk gestegen energieprijzen zorgen nog eens voor een versnelling van de groei van alternatieve energiebronnen en daarmee ligt er een gouden toekomst voor bedrijven die actief zijn in de productie en installatie van zonnepanelen en aanverwante producten. Corona verstoort markt Toch haperde afgelopen jaar de groei. Los Het dak van de Expo Haarlemmermeer is, al jaren, voorzien van zonnepanelen. Tijdens de beurs zijn er dagelijks lezingen.

19 #1 februar1 2022 r t i k e l n a a m in Nederland gearriveerd, moeten de panelen worden geïnstalleerd. Om snel meters te kunnen maken en efficiënt te kunnen werken, zijn panelen vergroot en worden installatie en montage vergemakkelijkt door handige montagesystemen.Maar hoe kom je aan voldoende installateurs? Tekort aan installateurs De Nederlandse arbeidsmarkt telt een record aantal vacatures en met name in de technische sector. ABN Amro constateerde in een onlangs verschenen rapport dat de klimaatdoelstellingen van de regering nauwelijks of niet haalbaar zullen zijn alleen al vanwege het ontbreken van personeel om dat ‘technisch’ voor elkaar te krijgen. Installateurs (op diverse niveaus) scoren daarbij hoog in de ranglijst van ‘gezocht’. Ook dat vindt zijn weerslag op Solar Solutions, zegt voorlichter Christian Sparborth. “Recruiters staan ook op de beurs.” Veiligheid Veiligheid wordt een steeds belangrijker thema. Scope 12 staat voor de inspectie van zonnestroominstallaties en kun je zien als een keuring. Deze is niet verplicht, maar steeds meer verzekeraars stellen dit wel als eis om panelen te kunnen verzekeren. Volgens Spartborth wordt veiligheid ‘steeds belangrijker’ en hij verwijst daarbij naar één van de thema’s van de drie seminars die tijdens de beurs zullen worden gehouden. Dat zal gaan over safety solutions betreffende Waar en wanneer De beurs Solar Solutions wordt van 12 tot en met 14 april gehouden in Expo Haarlemmermeer,nabij Schiphol. Parallel hieraan vindt de beurs Duurzaamverwarmd plaats. Zie ook: www.solarsolutions.nl en www.duurzaamverwarmd.nl. Het Nationaal Solar Trendrapport is te downloaden via www.solarsolutions.nl/trendrapport/. de installatie van zonnepanelen. Door de enorme vraag naar zonnepanelen storten velen zich op deze markt en de vraag is of de installateurs altijd de nodige bagage hebben omgoed te kunnenwerken. Seminars en congressen Naast de seminars zijn er ook drie congressen tijdens de beurs, verdeeld over de drie beursdagen. Op dinsdag 12 april is er een congres over grootschalige PV-projecten, op de woensdag staat de transitievisie in de praktijk centraal en op de laatste dag is er een congres over verduurzaming in de bouw. Alle congressen worden in de ochtend gehouden. Op de zogeheten Innovations Boulevard worden innovatieve producten getoond, geselecteerd door een deskundige jury. Y Gelijktijdig vindt de beurs Duurzaam Verwarmd plaats.

#1 februar1 2022 20 i B n n e n k l i m a a t Binnenklimaat kantoor aansturen via verlichting

#1 februar1 2022 21 r t i k e l n a a m De drie Tripolis-gebouwen op de Amsterdamse Zuidas worden verbouwd tot kantoorruimtes waar het binnenklimaat wordt aangestuurd via verlichtingsarmaturen.Hierin zitten sensoren en beacons verwerkt,waardoor permanent metingenworden gedaan, verwerkt en gegevens worden uitgestuurd. Het gevolg: een optimaal binnenklimaat en voor de gebruiker een gepersonaliseerde werkomgeving. Tekst: Aribert Guiking et Tripolis-Park bestaat uit drie grote gebouwen op de Amsterdamse Zuidas plus wat aanbouw. De drie grote panden bestaan al langer en worden (al geruime tijd) verbouwd en een deel is nieuw. Projectontwikkelaar Flow Real Estate zorgt daar voor hoogwaardige Bouwheren kijken naar diverse installaties in het Tripolis gebouw. Inspectie. H kantoorruimte waarvan taxiplatform Uber de grootste huurder gaat worden.De oplevering staat gepland voor juni dit jaar. Van tevoren had de projectontwikkelaar een aantal voorwaarden op tafel gelegd: bouw en verbouw moesten duurzaam zijn,ermoest eenoptimaal binnenklimaat komenendegebruiker zal (inde toekomst) veel zelf kunnen regelen.Denk daarbij aan

22 #1 februar1 2022 NIEUW - bij elk stofcontact een flexibele slang bij de hand om te stofzuigen de slang verdwijnt na gebruik in de muur. Opbergen is niet meer nodig BEKIJK HET COMPLETE ASSORTIMENT OP WWW.ASTROVAC.NL importeur: van dijnsen multitrading bv info@astrovac.nl telefoon 076-5781581 2 min. video brochure NL uitstekende installateurscondities scan de QR code of bel meteen voor een offerte

#1 februar1 2022 r t i k e l n a a m 23 onder meer licht, geluid, temperatuur en luchtvochtigheid. Waar sensoren plaatsen? De centrale regie voor het installatiegedeelte ligt bij Bosman Bedrijven en een opmerkelijk aandeel in de aansturing van allerlei installaties ligt bij Trilux, specialist in het ontwikkelen en produceren van lichtmanagement systemen. Om licht en temperatuur te sturen en te kijken of er mensen in een bepaalde ruimte aanwezig zijn, worden normaliter verschillende sensoren gebruikt, die op diverse plekken aan de muur worden geïnstalleerd. In het ontwerpstadium worden niet alle muren direct ingetekend en toen FlowReal Estate zo'n 2 jaar geledenmet het project begon, was nog niet duidelijk wie de huurders zouden worden en hoe die huurders het zouden gaan inrichten. Misschien zouden er intern wel muurtjes worden opgetrokkenenwaar ga jedan inaanvangsensoren plaatsen? Verlichtingsarmaturen als sturend element Na veel overleg tussen diverse partijen die bij het project zijn betrokken, kwam de oplossing vanuit de verlichting. Trilux ontwikkelde speciale armaturen waarin sensoren verwerkt zitten. Die sensoren metenondermeer de lichtintensiteit, temperatuur, luchtvochtigheid, geluid en de aanwezigheid vanmensen. Daarnaast zitten er beacons in de armaturen, draadloze apparaatjes die viabluetooth signalenuitzenden naar de omgeving. De armaturen wordenzoontvangersenzendersvandata, waardoorhet binnenklimaat optimaal kan worden aangestuurd. Data verzamelen Voor Trilux is dit het eerste grote kantoorproject dat voorzien wordt van high end lichtsystemen. “Alles moest vanaf de tekentafel worden ontworpen, het werd verkocht zonder dat wij wisten of het werkte”, vertelt Johan van Zeist, hoofd marketing bij Trilux.“Het was wel proven technology, maarwehaddengeenwerkendevoorbeelden.” Om ervoor te zorgen dat alles wel werkte, moesten diverse partijen bij elkaar worden gebracht. Het installatietechnische ontwerp is een co-creatie van ontwikkelaar Flow Real Estate Development, architectenbureau MVRDV en G&S Bouw. Voor de concrete uitvoering werkten de HC Groep (specialist in binnenklimaat), hoofdinstallateur Bosman Bedrijven en Chess Wise (ontwikkelaar van draadloze infrastructuren/netwerken) nauw samen met Trilux. De diverse installatietechnieken zijn op zich niet nieuw, maar de wijze waarop ze worden aangestuurd wel. Door het realtime ontvangen van data wordt het binnenklimaat voor de gebruiker geoptimaliseerd. Luisteren naar de klant Voor Trilux was en is het een interessant project.“Wij ontzorgende installateurwat betreft de kennis van licht, verlichting en lichtsturing”, aldus Van Zeist. Hij noemt het Tripolis-project ook leerzaam.“Jemoet vooruit kijken, de regie houden en jemoet het geteste waarmaken. Jemoet ook goed luisterennaarwat deeindgebruikerwil.De huurder wil misschien andere dingen dan ons eigen systeem en we hadden ook een bekabeld systeem kunnen neerleggen.” Daarbij had Trilux ook te maken met het moederbedrijf in Duitsland. Daar wordt alles uitgebreid ‘getüft en geprüft’ en wat daarvan het resultaat is, moet dan ook op die wijze worden verkocht en daarvan afwijken is lastig. Circadiaans ritme Maar goed, Trilux deed het in Nederland zoals de klant het wilde en het resultaat wordt een kantoor waar de gebruiker kan werken in een optimale omgeving. Voor de verlichting zorgde Trilux voor een circadiaans ritme; de verlichting ‘volgt’ de dag en daarmee de biologische klok van de mens. Via de armaturen aan het plafond wordt van alles gemeten: het lichtniveau, de luchtvochtigheid, welk ruimtes bezet zijn en welke werkplekken, de temperatuur, het geluidsniveau en wat al niet. Via beacons kun je ook met behulp van je smartphone vragen waar je een werkplek kunt vinden of waar je collega zit. Ook kan je in de toekomst via je smartphone zelf van alles instellen om je eigenwerkplek te optimaliserennaar eigen voorkeur. Inhoeverre dat kan conflicteren met de wensen van je collega? Dat zal de toekomst uitwijzen.. Y Onmisbaar voor de regeling van het binnenklmaat, de verlichtingsarmaturen.

ECO-DIM.01 0-300W ECO-DIM.02 0-150W ECO-DIM.03 0-450W ECO-DIM.05 DUO 2 x 0-100W ECO-DIM.07/.10 Zigbee/Z-Wave 0-200W Universele led dimmers met KRACHTIGE specificaties! certified product PARTNER GLN: 8719332901511 www.ecodim.nl | info@ecodim.nl | 0314-728014

25 #1 februar1 2022 0 C l u m n a m Opleiden in tijden van energietransitie: kip of ei? Nico van Leeuwen (62) werkt al 15 jaar bij ROVC Technische Opleidingen. Als business developer, verkenner en participant in brancheverenigingen, vakgroepen en community’s houdt hij alle ontwikkelingen scherp in de gaten. Zijn inzichten deelt hij met Elektropraktijk. Deze week: de werkelijke uitdaging in tijden van energietransitie. Ambities leiden tot hoofdbrekens De energietransitie stelt ons voor een gigantische uitdaging, tot hoofdbrekens aan toe. In 2030 moeten we significant meer energie duurzaam produceren. Dat betekent: 1 miljoen extra laadpalen voor elektrische auto’s, 7 miljoen huizen een meterverzwaring en een explosieve vraag naar smart grids, waarin je met een slim IT-systeem kunt regelen dat je Tesla de wasmachine kan laten draaien op het moment dat de energieprijs het laagst is. Help! Hoe krijgen we mensen daarvoor opgeleid? Een eenvoudig antwoord zou zijn: kort en gericht, zoals wij dat bij meer uitdagingen hebben gedaan. Met praktijkgerichte trainingen breng je mensen binnen enkele dagen het benodigde vakmanschap bij. Maar zo eenvoudig is het in dit geval niet. Ten eerste omdat we voor een omvangrijke opdracht als de energietransitie alle handjes nodig hebben. Met ervaren installateurs die hun werkveld willen uitbreiden, redden we het niet. Er zijn heel veel zij-instromers nodig, maar waar moeten die vandaan komen? Oude standaarden voor nieuwe wensen Ten tweede hebben we te maken met de regelgeving van netbeheerders. Nederland heeft een landelijk energienet, met een wirwar aan vertakkingen naar huizen en bedrijven. Het is van oudsher aan de regionale netbeheerders om al die energieaansluitingen te verzorgen, tot aan de hoofdmeter. Dat betekent dus dat de energie-infrastructuur voor zeker 80 procent verboden terrein is voor onze nieuw opgeleide installateurs. De vraag is dan: hoe kun je met zo’n beperking je werk goed doen? Nu wordt het nóg interessanter. De stijgende vraag naar duurzame energie leidt onvermijdelijk tot overbelasting van het energienet. Nu al is er op veel plekken te weinig ruimte in de kabels om alle energie te transporteren. Steeds vaker moeten netbeheerders ‘nee’ verkopen. Sorry, een aansluiting is niet mogelijk. Of sorry, je kunt geen zelfopgewekte energie terug leveren. Dat geldt nu vooral nog voor grote groene projecten, maar het capaciteitsprobleem zal niet minder worden integendeel. De werkelijke uitdaging voor opleiders Maar wacht eens … Als het energienet de energievraag niet kan bijbenen, hoe kunnen de ambitieuze projecten dan doorgang vinden? Zonder netcapaciteit geen laadpalen, verzwaringen en smart grids. Hebben werkgevers eigenlijk al concrete opdrachten binnen? Nee. Niet echt. En precies dáár zit de werkelijke uitdaging voor ons opleiders.We kunnen niets anders dan afwachten totdat er cursisten op de stoep staan.Want dat opleiden, dat gaat ons wel lukken. Dat is ons vak. Nico van Leeuwen ROVC

#1 februar1 2022 26 S U P k t r o t e c h n i e k Online kopen van installatieproducten bij nieuwe online spelers In een vorig artikel lieten we zien hoe de digitalisering zich uit in BIM-gebruik onder installateurs. Digitalisering is echter een trend met een bredere invloed dan enkel op het bouwproces zelf. Het heeft ook een impact op de manier waarop installateurs informatie winnen, of op de manier waarop ze installatieproducten inkopen. Auteur: Renier Zuiydgeest, USP marketing consulty fgelopen decennia zijn er bijvoorbeeld nieuwe manieren bijgekomen om producten te bestellen, eerst via email en tegenwoordig direct via een webshop van een groothandel of fabrikant in plaats van per telefoon, fax of fysiek in de winkel of groothandel. Bovendien hebben digitalisering en internet hebben er toe geleid dat er hele dus de mogelijkheid om daar zonder uit hun stoel te komen te bestellen, in plaats van bij bijvoorbeeld de groothandel. Maar hoe denkt de Nederlandse installatiewereld eigenlijk over die webwinkels? Maken e-installateurs er echt gebruik van of blijven ze toch bij hun oude stek? Die vragen beantwoorden we in dit artikel, dat gebaseerd is op informatie uit de European Electrical Installation Monitor, een continu onderzoek van USP Marketing Consultancy onder e-installateurs uit zeven landen (België, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Polen, Nederland en Spanje). Ieder kwartaal verschijnt een monitor rapport waarvoor 825 e-installateurs ondervraagd zijn over hun economische ontwikkelingen en over een wisselend thema. De data waarop dit artikel is gebaseerd, komt grotendeels uit het Q4 2021 rapport van de European Electrical Installation Monitor, dat het gebruik van koopkanalen onder installateurs als kwartaalthema heeft, en waarin dus ook puur online winkels behandeld worden. Puur online winkels in de Europese installatiemarkt Voor we de mening van Nederlandse installateurs over webwinkels in detail bespreken, is het goed om naar het Europees gemiddelde te kijken om de Nederlandse installatiemarkt in context te plaatsen. Gemiddeld gebruikt 38% van de Europese installateurs wel eens webwinkels die enkel online opereren om installatieproducten aan te schaffen. Ter vergelijking kopen bijna alle installateurs installatieproducten bij gespecialiseerde groothandels. Dan is die 38% dus niet zo veel. Er zijn wel aanzienlijke verschillen tussen installateurs in verschillende landen te zien. Aan kop staat het Verenigd nieuwe spelers op dit digitale speelveld staan, zoals de puur online winkel. Puur online winkels zijn, zoals de naam al zegt, webwinkels die enkel online actief zijn en dus geen fysieke winkelfilialen hebben. Er zijn inmiddels talloze van dergelijkewebwinkels die installatieproducten aanbieden. Installateurs hebben A Afbeelding 1 38% 76% 55% 37% 35% 23% 23% 22% EU UK Nederland België Spanje Duitsland Polen Frankrijk Aaankoopkanalen; Aandeel pure online shops Vraag: Koopt u de elektrische installatieproducten die u bij uw dagelijkse werkzaamheden gebruikt via de volgende kanalen? % installateurs dat koopt via pure online shops n=826

#1 februar1 2022 r t i k e l n a a m 27 Koninkrijk, waar maar liefst 76% van de e-installateurs wel eens bij webwinkels shopt. Onderaan delen Duitsland, Frankrijk en Polen de laatste plaats,waar slechts 22-23% van de installateurs aangeeft wel eens gebruik temaken van webwinkels die geen fysieke filialen hebben. Webwinkels populair onder Nederlandse installateurs Vergeleken met andere landen doen webwinkels die enkel online opereren het best goed onder Nederlandse installateurs. Maar liefst 55% zegt wel eens installatieproducten te kopen bij zulkewebwinkels. Vergeleken met het Europees gemiddelde, en al helemaal met landen als Duitsland en Frankrijk, laat die 55% zien dat webwinkels best populair zijn onder Nederlandse e-installateurs. Daarbij helpt het vast dat Nederlandse installateurs nu eenmaal graag online bestellen. Ook als het gaat om online bestellen bij gespecialiseerde groothandels of direct bij fabrikanten staan Nederlandse installateurs steevast aan kop van de zeven onderzochte landen. In het gebruik van webwinkels die enkel online verkopen staan de Engelse installateurs weliswaar bovenaan, maar hebben de Nederlanders met die 55% toch een robuuste tweede plaats. Kijken, kijken, niet kopen Dat ruim de helft van de Nederlandse installateurs wel eens bij een webwinkel koopt, zegt wel wat over de populariteit van die winkels maar niks over hoeveel geld er daadwerkelijk besteed wordt. Dat valt namelijk wel mee. Nederlandse e-installateurs geven gemiddeld maar 4% van hun budget uit in webwinkels. Vergeleken met de 77% die ze uitgeven bij gespecialiseerde groothandels is die 4% voor de webwinkels erg weinig. Dat budget wordt natuurlijk niet allemaal bij dezelfdewebwinkel uitgegeven, en webwinkels zijn er in allerlei vormen. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen webwinkels die gespecialiseerd zijn in installatieproducten, zoals Allekabels of Discountlight, maar er zijn ook niet-gespecialiseerde webwinkels die ook installatieproducten verkopen, zoals bijvoorbeeld Bol. Hoewel het grootste aandeel installateurs zegt die laatste te gebruiken,wordt er gemiddeld maar 1% van het budget uitgegeven bij niet-gespecialiseerde webwinkels. Bij installatiegespecialiseerde webwinkels wordt iets meer uitgegeven, 3% van het budget. Interessant is dat er aanzienlijke verschillen zijn tussen bedrijven van verschillende grootte. De grootste installatiebedrijven kopen echt bijna niet bij webwinkels, terwijl de kleine installateurs dat iets meer doen. Kabels en bedrading worden het meest gekocht bij webwinkels Waar wordt dat schamele budget dan aan uitgegeven? Ongeveer een derde van de installateurs die wel eens winkelt bij webwinkels koopt er kabels en bedrading.Vervolgens geeft een vijfde aanwebwinkels te gebruiken om verlichting en armaturen te kopen, evenals een vijfde dat doet voor behuizingen en schakelkasten. Waarom (niet) bij webwinkels? Nu weten we dus hoeveel Nederlandse installateurs wel eens installatieproducten bij webwinkels kopen, hoe weinig ze er uitgeven, en welke producten ze er kopen.Wat nog mist is het waarom.Wat zijn voor de installateurs de grootste redenen om bij webwinkels te kopen? En wat zijn voor andere installateurs de redenen om daar juist van af te zien? Interessant is dat redenen voor en tegen Afbeelding 2 1 – 4 FTE 5 – 14 FTE 15 + FTE Pure online shop gespecialiseerd in installatieproducten, 6% 4% 1% Pure online shops niet gespecialiseerd in installatieproducten 1% 1% 1% % installateurs dat het kanaal gebruikt Aandeel van het kanaal in de totale uitgave (in geld) 44% 25% 3% 1% Aandeel gebruik en van totale uitgave in online shops (Nederland) Vraag: Ongeveer welk aandeel van uw totale inkoop van (dus het geld dat u uitgeeft aan) installatie-gerelateerde producten voor uw dagelijkse werkzaamheden, vindt plaats via de volgende kanalen? n=100; Nederland 32% 21% 20% 10% 7% 6% 9% 18% Kabels en bedrading Verlichting en armaturen Elektrische behuizingen/schakelkasten Schakelaars/dimmers Accesoires Toegangscontrole Anders Weet niet / Geen mening Afbeelding 3 Installatie producten gekocht bij pure online shops (Nederland) Vraag: Welk soort installatieproducten koopt u meestal bij exclusief-onlinewinkels? n=53; Nederland

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=