zeventiende jaargang september 2022 # 4 Bekabeling Aluminium kabel: onbekend maakt onbemind Beurs Intelligente, duurzame oplossingen staan centraal tijdens Light + Building Communicatie Hele keten aanspreken voor verstoring C2000 kop Duurzaamheid in de praktijk van de Nederlandse installatiemarkt ONAFHANKELIJKE PRAKTIJKINFORMATIE VOOR DE ELEKTROTECHNISCHE BRANCHE €15,00
Het tempo in de bouw ligt nog steeds hoog en het tekort aan goede vakmensen groeit. Niet voor niets wint plug & play aan populariteit, en daarmee neemt ook het aantal mogelijkheden toe. Met een compleet en tegelijkertijd compact assortiment biedt ABB van installatiekast tot contactdoos een oplossing. Voor holle wanden, holle plafonds, massieve CLT- en betonnen vloeren. Om zo in minder tijd en met minder mensen meer te realiseren. En dat met oog voor het milieu. Ontdek de nieuwste innovatieve technieken. to.abb/adTf4esT Let’s write the future. Together. — Stekerbaar installeren De nieuwe standaard is gezet
#4 september 2022 4 o l u m n C i n Passie Bij onze overburen vindt een flinke verbouwing plaats. Het werk wordt vakkundig gedaan door de bouwvakkers. Voor zover ik dat kan beoordelen uiteraard.Wat ik zeker weet, is dat er niet of nauwelijks circulair wordt geïnstalleerd. Mogelijk heeft dat te makenmet het feit dat een deel van de (onder)aannemers hier ‘in de provincie’ afwachtend is als het gaat om innovaties. Toch is circulair bouwenen installereneenonomkeerbaar proces. Een serie vlogs op YouTube geeft inspirerende praktijkvoorbeelden. Zo zien we onder andere hoe Croonwolter&dros 220 kilo aan verpakkingen bespaarde bij het vervangen van 2.900 armaturen in de Westerscheldetunnel door energiezuinige LED-armaturen. Een project in een tunnel is niet iets wat vaak voorkomt bij de gemiddelde installateur, maar de oplossingen zijn dermate simpel dat het tóch interessant is om er kennis van te nemen. In plaats van de nieuwe armaturenper stuk te verpakken, leverde Signify deze aan inbulkkartons per twintig stuks.Debesparing: 220 kilo aan verpakkingen. Bovendien kregen de oude armaturen een tweede leven in een ander project en zijn ze verpakt in dezelfde bulkkartons. Op de website www.technieknederland.nl/verpakkingen zijn meer blogs te vinden en is daarnaast alles te lezenover het brancheplanverpakkingen dat begin 2022 is opgesteld met en voor de installatiebranche. De ambitie is om toe te werken naar een circulaire economie,waarbij de sectorhet gebruikvanprimairegrondstoffenvan verpakkingenenhet verpakkingsafvalminimaliseert. Hiermee draagt de ET-sector wezenlijk bij aan de circulaire ambities van de Rijksoverheid om 50 procent minder primaire grondstoffen te gebruiken in 2030. Het brancheplan verpakkingen is inmiddels ondertekend door meer dan twintig organisaties en partijen. Daaronder sinds kort ook een complete federatie:Fedet.De‘deelnemende partijen’ committeren zich onder andere aan het opnemen vande doelstellingen voor 2025 inhun strategischplanenaaneen inspanningsverplichting. De circulaire economie biedt de installatiesector een uitgelezen mogelijkheid om bij te dragen aan een wereld met herbruikbare grondstoffen en materialen. En dat is, zoals Techniek Nederland het omschrijft: ‘belangrijk omdat het kansen biedt door het toepassen van nieuwe verdienmodellen waarbij er meerwaarde ontstaat voor het installatiebedrijf, de klant én het klimaat…Vanuit passie ben je altijd op tijd, vanuit urgentie altijd te laat’. Ton Brands Hoofdredacteur Bekabeling Aluminium kabel: onbekend maakt onbemind De installateur is van oudsher gewend aan het installeren met koperen kabels. Maar het kan anders. Aluminium is een goed alternatief. Het is goedkoper en minder diefstalgevoelig. Aluminium bekabeling is gemeengoed in de tuinbouw, maar ook voor de grotere solarprojecten, laadpalen voor E-voertuigen en langs het spoor zien we het vaker en is het een uitstekend alternatief. Toch is het geen gemeengoed. “Onbekend maakt onbemind”, zeggen Reinier Kok en Ton Peters. Beurs Intelligente, duurzame oplossingen staan centraal tijdens Light + Building Light + Building, ’s werelds toonaangevende beurs op het gebied van verlichting en verlichtingstechniek lijkt – eindelijk – door te kunnen gaan. Van 2 tot enmet 6 oktober ontmoeten naar verwachting tienduizenden beslissers op verlichtingsgebied elkaar in Frankfurt. De focus ligt op intelligente en duurzame oplossingen, toekomstgerichte technologieën en actuele designtrends 18 14
#4 september 2022 5 n h o u d I o u d h Communicatie Hele keten aanspreken voor verstoring C2000 In delen van het land zijn er problemen met het C2000-netwerk. Storingen bemoeilijken de communicatie van de hulpdiensten, politie, brandweer en ambulance, die gebruik maken van het systeem. Onderzoek heeft uitgewezen dat PV-installaties de oorzaak zijn. De oplossing van het probleem ligt volgens Eddie Hut, inspecteur Markttoezicht bij het Agentschap Telecom, in eerste instantie bij de fabrikant en de installateur, “maar ook de rest van de keten moet zijn verantwoordelijkheid nemen.” USP Duurzaamheid in de praktijk van de Nederlandse installatiemarkt Duurzaamheid speelt een steeds grotere rol in onze samenleving. Terwijl de symptomen van klimaatopwarming steeds zichtbaarder worden, staat veel in het teken van de energietransitie en worden er ook steeds meer klimaatbeleidsmaatregelen en initiatieven zoals de European Green Deal tot uitvoer gebracht. Door de oorlog in Oekraïne en de resulterende energiecrisis, moet de energietransitie vervolgens nog sneller uitgevoerd worden. En verder in dit nummer Debby Slofstra nieuwe voorzitter TVVL 7 Actualisatie ALIB 2007 7 TVVL verbindt mens en techniek 8 Opslageenheid verplicht aanmelden 8 Strategische samenwerking 9 Voorschriften voor beheer en onderhoud alarmapparatuur 9 Herziening Machinerichtlijn 10 Voorstel voor BTW-nultarief levering en installatie zonnepanelen 10 De waarde van zonnestroom 11 Handelsrol 11 Hoge energieprijzen maken isoleren rendabeler 13 Hoe populair is de thuisbatterij? 13 Waarommerk ik niet van oplopende spanning? 29 LichtadviZeur 39 Productnieuws 40 Colofon 46 Adverteerdersindex 46 Een compilatie van foto’s die in deze uitgave van ElektroPraktijk zijn gebruikt en die in één oogopslag een indruk geven van de diverse onderwerpen. Aandeel installatieprojecten waarin duurzaamheid enige rol speelt Average % of projects in which any kind of sustainability influence takes place (like energy efficiency, carbon footprint, using recycled materials or general regulation) The Netherlands50% Duitsland26% zeventiende jaargang september 2022 # 4 Bekabeling Aluminium kabel: onbekend maakt onbemind Beurs Intelligente, duurzame oplossingen staan centraal tijdens Light + Building Communicatie Hele keten aanspreken voor verstoring C2000 kop Duurzaamheid in de praktijk van de Nederlandse installatiemarkt ONAFHANKELIJKE PRAKTIJKINFORMATIE VOOR DE ELEKTROTECHNISCHE BRANCHE €15,00 Bij de voorpagina 24 30
ECO-DIM.01 0-300W ECO-DIM.03 0-500W ECO-DIM.05 DUO 2x0-100W ECO-DIM.07/.10 Zigbee/Z-Wave/WiFi ECO-DIM.11 Wisseldimmer 0-250W Universele led dimmers met KRACHTIGE specificaties! PARTNER GLN: 8719332901511 www.ecodim.nl | info@ecodim.nl | 0314-728014 certified product certified product
7 #4 september 2022 a M r k t n i e u w s Debby Slofstra nieuwe voorzitter TVVL Actualisatie ALIB 2007 Foto TVVL Foto Cytonn Photography Tijdens de Algemene Ledenvergadering op woensdag 8 juni hebben de leden van TVVL Debby Slofstra van Schneider Electric Nederland als nieuwe voorzitter gekozen. Ze neemt het stokje over van Jaap Dijkgraaf, die na zijn termijn van 3 jaar voorzitterschap is teruggetreden om tijd vrij te maken voor andere initiatieven. “Nieuwsgierigheid, leren en delen van kennis is nu belangrijker dat ooit. Dat kan alleen samen. TVVL is een prachtige verenging die de juiste versnelling kan brengen als het gaat om de energietransitie. Later is nu!”, aldus Slofstra, Country President van Schneider Electric Nederland. Ze is een groene en circulaire denker die zich op alle fronten inzet op het gebied van duurzaamheid. Ze houdt zich continu bezig met de vraag: hoe kunnen we zo duurzaam en inclusief mogelijk werken, leven en wonen? Slofstra werkt inmiddels 5 jaar voor het bedrijf dat onlangs is uitgeroepen tot het meest duurzame bedrijf ter wereld. “TVVL is een vereniging waar enorm veel kennis samenkomt die gepaard gaat met een sterke ondernemerszin.Wat een eer dat ik daar drie jaar lang, samenmet een fantastisch bestuur, leiding aan heb mogen geven! Van harte wens ik Debby veel plezier en inspiratie bij demooie‘reis’die TVVL maakt”, aldus Jaap Dijkgraaf. Platform TVVL is het Platform voor mens en techniek, opgericht in 1959 en telt inmiddels ruim duizend persoonlijke leden en vijfhonderd bedrijfsleden. TVVL is een belangrijke gespreks- en kennispartner in de technologische sector, die nadenkt over de technische uitdagingen van de toekomst. Van oorsprong gericht op gebouwgebonden installatietechniek, verbindt TVVL inmiddels verschillende disciplines en biedt een platform, een denktank, waar kennis wordt gedeeld, ontwikkeld en overgedragen. Meer informatie: www.tvvl.nl Techniek Nederland heeft de huidige Algemene Voorwaarden Installerende Bedrijven 2007 (ALIB 2007) opgesteld. ALIB 2007 is bedoeld voor overeenkomsten tussen de installateur en de zakelijke opdrachtgever. Momenteel is een interne werkgroep bezig met een actualisatie van de voorwaarden. Via een enquête en een uitvraag bij een aantal commissies van Techniek Nederland zijn inmiddels de wensen geïnventariseerd voor de actualisatie van de ALIB. Alle punten zijn doorgenomen in de werkgroep en er ligt nu een gewijzigde versie. Uit de enquête en de uitvraag kwam duidelijk de wens naar voren omgeen grote veranderingen aan te brengen. Wel is er behoefte om enkele artikelen in de tekst te verbeteren en omde algemene leesbaarheid te vergroten. Meer informatie over de wijzigingen, kijk op www.technieknederland.nl.
8 #4 september 2022 a M r k t n i e u w s TVVL verbindt mens en techniek Foto Light + Building Norm voor rook- en warmteafvoerinstallaties Foto Anthony Esau Opslageenheid verplicht aanmelden Foto Kumpan Electric De belangstelling voor nieuwe technieken en oplossingen voor energiebesparing en verduurzaming is ongekend hoog.TVVL helpt installatietechnici verder tijdens deVakbeurs Energie, het grootste zakelijke evenement in het kader van duurzame opwekking en besparing van energie in Nederland. Op 11, 12 en 13 oktober staan de Brabanthallen tijdens Vakbeurs Energie volop in het teken van innovatie, kennisdeling en business. Wat zijn de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van duurzame energie en energiemanagement? Aan welkewet- en regelgevingmoeten installaties binnenkort voldoen? Waar vind ik betrouwbare en onafhankelijke informatie? De wereld van de installatietechniek verandert snel en installatietechnici moeten veel informatie verwerken om bij te blijven. Onafhankelijk TVVL biedt onafhankelijke informatie en draagt bij aan de ontwikkeling van nieuwe technieken en hulpmiddelen om te voldoen aan de verwachtingen vanuit overheden en consumenten.TVVLmaakt tijdens Vakbeurs Energie de verbinding tussen kennis en mensen en draagt als kennispartner van de Vakbeurs Energie bij aan de inhoudelijke programmering. Daarnaast is TVVL ook aanwezig als standhouder tijdens de drie dagen van de beurs. NEN en Brandveilig Bouwen Nederland (BBN) hebben samengewerkt aan de nieuwe uitgave van NEN 6093 ‘Brandveiligheid van gebouwen – Beoordelingsmethode van rook- en warmteafvoerinstallaties’. NPR 6095-1 ‘Rookbeheersingssystemen – Deel 1: Richtlijnen voor het ontwerpen en installeren van RWA-installaties en rookbeheersingssystemen in parkeergarages’ is hierbij in NEN 6093 geïntegreerd. De titel van NEN 6093 is aangepast naar ‘Brandveiligheid van gebouwen – Rook- en warmteafvoersystemen – Systeem-, kwaliteits- en ontwerpeisen. Voor informatie over deze norm of over het normalisatieproces: Marc Mergeay, consultant Bouw & Installaties, telefoon: 015 – 2 690367 of e-mail: marc.mergeay@nen.nl. Particulieren en bedrijven die elektriciteit gaan opslaan, zijn per direct verplicht deze opslageenheid (batterij) aan te melden bij hun netbeheerder.Dit is het gevolg van eenwijziging van deNederlandse Netcode Elektriciteit.Dit is van toepassing voor opslageenhedenmet een vermogen van 0,8 kW en groter aangesloten op het net. De verwachting is dat het aantal mogelijkheden voor elektriciteitsopslag door de energietransitie enorm gaat toenemen en dat deze kunnen gaan bijdragen aan een veilige, betrouwbare en betaalbare energievoorziening. Opslag kan onder andere helpen om spanningsproblemen te beperken en het net stabiel te houden. Omvormers Het is voor netbeheerders van belang dat bekend is waar deze systemen zijn geïnstalleerd in het elektriciteitsnetwerk en dat de gebruikte omvormers voldoen aan de in Nederland van kracht zijnde eisen. Meer informatie: www.netbeheernederland.nl.
9 #4 september 2022 a M r k t n i e u w s Strategische samenwerking Foto Dura Vermee Voorschriften voor beheer en onderhoud alarmapparatuur Foto Axel Rühle, Specialatlas Door samen te werken met Van Vuuren Elektrotechniek versterkt bouwconcern Dura Vermeer de Divisie Techniek. Het partnerschap krijgt concreet vorm door een strategisch belang van Dura Vermeer in Van Vuuren Elektrotechniek. Dura Vermeer versterkt zich met een partner die gespecialiseerd is op het gebied van Infratechniek, Elektrotechniek en Beveiligingstechniek. Anderzijds haalt Van Vuuren Elektrotechniek met Dura Vermeer een financieel sterke partij in huis, die de onderneming verder kan laten groeien en demogelijkheid biedt om toe te treden tot nieuwe afzetkanalen en markten. Tevens creëert de samenwerking de mogelijkheid om te versnellen in ontwikkelingen als duurzaamheid, circulariteit en biobased toepassingen. Familiecultuur Van Vuuren Elektrotechniek en Dura Vermeer hebben elkaar gevonden vanuit een familiecultuur, gezamenlijke langetermijnfocus,minimale overlap van elkaars activiteiten en bewezen partnerschap in projecten. Familiebedrijf Van Vuuren Elektrotechniek bestaat sinds 1925 en heeft een lange staat van dienst op elektrotechnisch gebied in Noord- en Zuid-Holland. Met name de laatste decennia heeft de onderneming zich krachtig ontwikkeld en is er, naast de bestaande afdelingen Infratechniek en Elektrotechniek, een nieuwe afdeling bijgekomen op het gebied van Beveiligingstechniek. Van Vuuren Elektrotechniek behoudt zijn zelfstandige positie ten opzichte van Dura Vermeer, met behoud van naam en uitstraling, een ongewijzigde bedrijfsvoering en ondernemend vermogen. De samenwerkingmet DuraVermeer biedt demogelijkheid omkrachten te bundelen wanneer dat nodig is. Alarmapparatuur moet betrouwbaar zijn. Periodiek onderhoud is daarom noodzakelijk. Er is een nieuwe versie van voorschriften voor beheer en onderhoud van alarmapparatuur. De officiële publicatiedatumwas 1 mei 2022 en de overgangsdatum is gesteld op 1 november 2022. De voorschriften voor beheer en onderhoud alarmapparatuur zijn van toepassing op werkzaamheden aan alarmsystemen verricht door Technische Beveiligingsbedrijven: leden van Techniek Nederland, BORG en VEB. Voor installatievoorschriften voor alarmapparatuur geldt een ander document. Aansluiting De vorige versie voor beheer en onderhoud alarmapparatuur is gepubliceerd in 2000 (versie 2.0). In deze nieuwe versie (maart 2022, versie 3.0) is rekening gehouden met de huidige normen, voorschriften en technische mogelijkheden van deze tijd. Dit is gedaan om aan te sluiten op de regelgeving in de Verbeterde Risicoklassen Indeling (VRKI) –VRKI 2.0, de BRL BORG, de VEB kwaliteitsregeling en delen uit de NEN-EN50131 enNENEN50136. Gedurende de overgangstermijn (tussen 1 mei en 1 november 2022) is het niet toegestaan om delen van versie 2 en 3 te combineren De nieuwe versie is tot stand gekomen in een samenwerking tussen Techniek Nederland, Vereniging Erkende Beveiligingsbedrijven (VEB), KIWA en het Verbond van Verzekeraars.
11 a M r k t n i e u w s #4 september 2022 Herziening Machinerichtlijn Foto Opt Lasers Voorstel voor BTW-nultarief levering en installatie zonnepanelen Foto Daria Nepriakhina DeMachinerichtlijn is aan herziening toe. De richtlijnwordt daaromvervangen door de nieuwe Machineverordening. Wanneer deze Machineverordening in Europa precies wordt aangenomen, is nog niet bekend. De verwachting is dat dit ergens in de tweede helft van 2022 zal gebeuren. Zodra de nieuwe Machineverordening is aangenomen, gaat er een overgangstermijn in. De exacte duur van deze overgangstermijn is evenmin bekend, maar ingewijden spreken van een periode van dertigmaanden.Tijdens deze overgangstermijn heeft de markt de gelegenheid om zich aan te passen en om te gaan voldoen aan alle voorschriften uit de nieuweMachineverordening. Samenmet onder andere het ministerie van SZWwerkt NEN momenteel aan een communicatiestrategie om de Nederlandse markt voor te bereiden op de wijzigingen in de nieuwe Machineverordening. Taskforce Er is een taskforce in oprichting, waarin naast NEN en SZW een aantal belangrijke andere stakeholders zitting zullen nemen. Deze taskforce zal een aantal activiteiten gaan ontplooien om de Nederlandse markt te ondersteunen bij de voorbereiding. Denk bijvoorbeeld aan een onafhankelijke website, gerichte workshops en webinars met informatie over de wijzigingen. De nieuwe Machineverordening heeft flinke consequenties voor de honderden aan deze verordening gekoppelde geharmoniseerde normen. Een grootschalige herziening van deze geharmoniseerde normen is de komende jaren nodig. Geïnteresseerdemarktpartijen die hierover willen meepraten, kunnen zich melden bij NEN via e-mail: iv@nen.nl. Meer informatie over de Machinerichtlijn en de ontwikkelingen? Neemcontact op met Okke-Jaap Prent, telefoon: 015 – 2690 180, e-mail: iv@nen.nl. Het kabinet-Rutte IVmaakt gebruik van de nieuwemogelijkheid dat lidstaten in de Europese Unie een btw-nultarief mogen toepassen op de levering en installatie van zonnepanelen. Met het wetsvoorstel wil het kabinet de administratieve lasten voor (particuliere) zonnepaneelhouders en de Belastingdienst verminderen en tegelijkertijd investeringen in zonnepanelen stimuleren. Het huidige BTW-tarief is 21 procent en consumenten kunnen momenteel BTW geheel of gedeeltelijk terugvragen door zich te registreren en aangifte te doen voor de BTW. Deze salderingsregeling is op dit moment een van demeest gebruikte regelingen in het kader van de energietransitie.Het BTW-nultarief zorgt voor vermindering van administratieve en uitvoeringslasten bij zowel zonnepaneelhouders als de Belastingdienst. Het wetsvoorstel kan ook belangrijk zijn voor ondernemers, die geen of een beperkt btw-aftrekrecht hebben. Staatssecretaris van Fiscaliteit en Belastingdienst Van Rij verwacht door de aanpassing een toename van de aankoop van zonnepanelen. Ingangsdatum en voorbehoud De beoogde ingangsdatum van het BTW-nultarief is 1 januari 2023. Onder voorbehoud: de invoering is afhankelijk van budgettaire haalbaarheid, de uitkomsten van de lopende internetconsultatie en de uitvoeringstoets.
12 #4 september 2022 a M r k t n i e u w s De waarde van zonnestroom Handelsrol In de tweejaarlijkse monitor ‘Rol van de Handel’ onderzoekt BouwKennis de rol van de groothandel ten opzichte van concurrerende verkoopkanalen in de bouw- en installatiesector.Op basis van het laatste onderzoek formuleerde BouwKennis een vijftal ‘wist-u-dat’-jes. Wist u dat: het aandeel van de inkoop door aannemers B&U bij de professionele groothandel de afgelopen jaren geleidelijk afneemt? Van 70% in 2018, 67% in 2020 tot 59% in 2022. Gelijktijdig is een flinke stijging zien in het inkoopaandeel bij bouwmarkten (van 1% in 2018 naar 7% in 2022)? Zonneplan heeft uitgerekend dat een kilowattuur stroom het afgelopen halfjaar in demiddaguren gemiddeldminimaal 17 eurocent kostte. Dat is flink meer dan de 5,5 en 9 cent die twee grote energieleveranciers hun klanten betalen. Het energiebedrijf bestrijdt hiermee dan ook de uitspraak van de leveranciers dat stroom tijdens zonnige uren nog maar weinig waard zou zijn en dat het terugschroeven van hun eigen prijzen gerechtvaardigd is. De prijzen waar Zonneplan over spreekt, betreft de inkoopprijzen op de zogeheten EPEXday-ahead spotmarkt,exclusief energiebelasting,OpslagDuurzameEnergieen btw. Aan het eind van de middag loopt de prijs voor een kWh zonnestroom zelfs op tot 30 cent. Zonnepaneleneigenaren met een oost-westgeoriënteerd dak, die dus ook nog een deel van de ochtend en avond stroomopwekken, zouden zodoende aanspraak moetenmaken op een nog hogere vergoeding. Tegelijkertijd komt het zo nu en dan voor dat er sprake is van negatieve stroomprijzen. Energieproducenten - waaronder huishoudens met PV-panelen -moetenopdiemomentengeld toeleggen om hun stroom kwijt te kunnen. Dit was dit jaar echter inminder dan tweeprocent van de tijd het geval. Marktconforme terugleververgoeding De enige echte marktconforme terugleververgoeding is wat Zonneplan betreft de prijs die er op het moment van opwekken ook daadwerkelijk wordt betaald op de markt. Mede om die reden startte het zonnepanelenbedrijf in november vorig jaar met het aanbieden van dynamische energiecontracten. Klanten met zonnepanelen nemen daarbij stroom af van het net tegen marktprijzen (wanneer de zon onder is) en leveren tevens terug tegen marktprijzen. Omdat de marktprijs ‘s middags vaak lager is dan ‘s ochtends en ‘s avonds, is de terugleverprijs in de regel ook lager is dan de afnameprijs. Een dynamische teruglevergoeding is echter wel aanzienlijk hoger dan de vergoedingen die traditionele leveranciers hanteren. www.zonneplan.nl de productprijs dè reden voor aannemers B&U, E-installateurs en W-installateurs is om direct bij de fabrikant in te kopen? de jarenlange klantrelatie een steeds minder grote rol speelt bij het besluit omwel of niet in te kopen bij specifieke groothandels? Dit geldt zowel voor de aannemers B&U als bij E-installateurs. Beiden laten een spectaculaire daling zien: onder aannemers B&U is dit afgenomen van 66% in 2020 tot 14% in 2022. En voor E-installateurs gaat het om 41% in 2020 naar een drop tot 20% in 2022.Mogelijk duidt dit op een toenemende onverschilligheid ten aanzien van groothandels. het gebruik van hubs in de logistieke stromen een omslagpunt aan het bereiken is? In 2020waren vooral aannemers en E-installateurs nog sceptisch over het gebruik ervan. Anno 2022 geven alle partijen per saldo aanmeer gebruik te gaanmaken van hubs. Met name fabrikanten en handelaren zien dit toenemen. fabrikanten en handelaren nog altijd denken dat uitvoerende partijen online inkopen vanwege de snelheid, tijdsbesparing, vergelijkbaarheid van producten en de informatie die te vinden is op het internet – maar dat dit allemaal van veel minder groot belang is voor deze klanten? www.bouwkennis.nl
13 a M r k t n i e u w s #4 september 2022 Hoge energieprijzen maken isoleren rendabeler Hoe populair is de thuisbatterij? Inopdracht vandeNVDE –NederlandseVerenigingDuurzame Energie – berekende CE Delft de terugverdientijd van vier isolatiemaatregelen (dak, spouw, vloerisolatie en HR++glas) en drie duurzame warmtetechnieken (warmtepomp, hybride warmtepomp, zonneboiler). In het licht van de huidige energieprijzen volgt hieruit dat mensen met slecht geïsoleerde woningen het beste eerst isoleren: dat verdient zich terug in één tot zes jaar. In beter geïsoleerde woningen zijnwarmtepompen en zonneboilers erg interessant: die verdienen zich in twee tot zes jaar terug. Olof van der Gaag, voorzitter NVDE: “Vandaag is voor veel mensen het beste moment om te verduurzamen. Naast de hoge energieprijzen doet de overheid veel om de investering aantrekkelijk te maken: bijvoorbeeld met een ISDEsubsidie (30% van de kosten); gunstige en zelfs renteloze leningen en een verschuiving in de energiebelasting (elektriciteitsbelasting omlaag, aardgasbelasting omhoog). Tevens hebben gemeenten de middelen gekregen om voor mensen met lage inkomens gerichte actie te ondernemen tegen energiearmoede. De NVDE is blij met die maatregelen en vindt het van groot belang dat de regering die voortzet én ervoor zorgt dat de subsidiepot ISDE voortdurend gevuld blijft. “Dit is geen moment ommensen teleur te stellen die willen verduurzamen”, aldus Van der Gaag. www.nvde.nl Zolang de zogeheten salderingsregeling nog van kracht is, geniet de thuisbatterij nogmaarweinig populariteit inNederland.Deze regeling wordt naar verwachting de komende jaren echter afgebouwd waarna het tij naar verwachting snel zal keren. De verachting is dat vooral de eigenaren van PV-installaties sneller zullen overgaan tot de aanschaf van een thuisbatterij. Maar ook Nederlanders met een zogeheten dynamisch energiecontract, met stroomprijzen die per uur verschillen, kunnen ervan profiteren. Frank Breukelman van Zonneplan. “Bijvoorbeeld door de accu te laden op tijden dat de stroom goedkoop is en deze stroom te gebruiken op het moment dat de prijzen oplopen. Het verschil tussen het duurste uur ‘s ochtends en ‘s avonds en het goedkoopste uur ‘s middags en ‘s nachts was het afgelopen jaar gemiddeld 14,15 cent. Met een batterij van 5 kWh kun je daar dagelijks dus gemiddeld 1,42 euro mee verdienen. Op jaarbasis levert je dat ruim 500 euro op.” Vooralsnog te duur Hoewel dat aantrekkelijk klinkt, valt de gewenste terugverdientijd van hooguit vijf jaar er nog niet mee te realiseren. Thuisaccu’s kosten momenteel tussen de 600 en 1.000 euro per kWh (dus 3.000 tot 5.000 euro voor een accu van 5 kWh). Om tot een terugverdientijd van vijf jaar te komenmag deze batterij dus hooguit 2500 euro kosten. Óf de verschillen tussen goedkope en dure uren op een dag moeten nog groter worden. Een scenario dat niet ondenkbaar is wanneer het aantal duurzame energiebronnen toeneemt… www.zonneplan.nl Zonneplan stelde aan een panel van 2.000Nederlanders de vraag of, en zo ja: wanneer, zij van plan zijn een thuisbatterij aan te schaffen. Ruim twee derde van hen verwacht in de toekomst een thuisbatterij aan te schaffen; bijna een vijfde wil dit binnen nu en vijf jaar doen. Míts de accu binnen vijf jaar is terug te verdienen.
#4 september 2022 14 e B k a b e l i n g Aluminium kabel: onbekend maakt onbemind De installateur is van oudsher gewend aan het installerenmet koperen kabels.Maar het kan anders. Aluminium is een goed alternatief. Het is goedkoper enminder diefstalgevoelig. Aluminiumbekabeling is gemeengoed in de tuinbouw,maar ook voor de grotere solarprojecten, laadpalen voor E-voertuigen en langs het spoor zien we het vaker en is het een uitstekend alternatief. Toch is het geen gemeengoed.“Onbekend maakt onbemind”, zeggen Reinier Kok en Ton Peters. nager bij Nedkab in Oss, vertelt hij graag over de voordelen van aluminium. Daar waar Nedkab de kabels levert is Intercaeinier Kok is directeur bij Intercable in Alphen aan den Rijn. Samen met Ton Peters, sales maTekst: Gerrit Tenkink Foto’s: Gerrit Tenkink, Intercable, Nedkab Reiner Kok (links) en Ton Peters zien toekomst in de aluminium kabel ter vervanging van koper. R
#4 september 2022 r t i k e l n a a m 15 ble de partij die is gespecialiseerd in de aansluitmaterialen. Peters: “Nedkab een groothandel die is gespecialiseerd in kabels op laag- en middenspanningsgebied.We zijn zo’n 15 jaar geleden begonnen met aluminium bekabeling. Het is goedkoper, lichter en minder diefstalgevoelig. Daarnaast is de voorraad koper eindig. Dat geldt nauwelijks voor aluminium, waarvan bauxiet de grondstof is. In de toekomst gaat koper alleen maar duurder worden. Wel is de geleidingskracht van aluminium minder dan van koper, dus je hebt meer materiaal nodig. Standaard rekenen we tweematen groter. En het volume is geen probleemals je er rekeningmee houdt in je ontwerp.” Centen Aluminium is vooral geschikt als kabel voor de utiliteit en de industrie. Peters: ”In de tuinbouw wordt het al heel lang gebruikt, omdat dat een sector is die heel veel lengtes kabel gebruikt en ook omdat men daar gewend is te kijken naar de centen. Maar ook voor de aanleg van solarparken en de plaatsing van PVpanelen op daken is aluminium-bekabeling heel interessant. En wat te denken van laadstations voor elektrische auto’s. Ook daar wordt nog steeds veel koper gelegd, terwijl dat al lang mogelijk is Twee mogelijkheden om koper en aluminiummet elkaar te verbinden. Boven: een bimetalen kabelschoen met een aluminium buis en een koperen kop met ring. Onder de nieuwste ontwikkeling: een vertinde aluminium schoen. Met een hydraulische tang op accu wordt de aluminium kabel in de buis aangebracht. Aan de andere kant, bij de koperen ring, gaat de verbinding verder. De aluminiumkabelschoen is voorzien van vet om zo een luchtdichte verbinding te realiseren. In het vet zitten kleine deeltjes die tijdens het persen van de kabelschoen over de aluminium aders ‘schaven’ en een eventuele oxidatielaag breekt voor het verkrijgen van een optimale overbrenging.
16 #4 september 2022 De nieuwe generatie vlamboogdetectie Brandbeveiliging voor PV-installaties en energie opslagsystemen. De meest exibele powermanager Voor het beheren en monitoren van energiestromen. Arcostop De slimme laadpaal De meest compleet uitgevoerde laadpalen. Orbis Detecteert een vlamboog binnen 2 seconden Voldoet aan de strenge eisen van verzekeraars Optimaal gebruik van opgewekte zonne-energie Geschikt voor zowel kleine als grote installaties Onze oplossingen voor een duurzame toekomst Met de nadruk op veiligheid en betaalbaarheid Bediening en controle middels de gratis Orbis Viaris APP Inclusief dynamische load balancing Importeur van elektrotechnische componenten T. 013 536 01 44 • E. info@dijkman.com • www.dijkman.com SolarGatewaySE klemko.nl Kijk op klemko.nl of bel 088 002 3300 VOOR ELKE TOEPASSING EEN GESCHIKTE LED DIMMER. UNIVERSELE LUMIKO DIMMERS Fase aan- of afsnijding dimmer: 891082
#4 september 2022 r t i k e l n a a m 17 met aluminium bekabeling. Naast prijs en beschikbaarheid van het materiaal is ook het installatiewerk van belang. Als je kijkt naar het gewicht, dan maakt het nogal een verschil of je met een lengte aluminium het dak op moet of dezelfde lengte koper.” Aansluitingen Aluminium is als metaal vergelijkbaar met koper en omdat de kabels net als bij koper altijd zijn opgebouwd uit kleinere aders, is de buigzaamheid ook vergelijkbaar. “Het grootste nadeel van aluminium ten opzichte van koper is dat aluminium niet geleidend is wanneer het corrodeert. Dit moet je dus zien te voorkomen. Dit kan door de juiste aansluitmaterialen te gebruiken met de daarop afgestemde gereedschappen. Dan is het geen hogere wiskunde en kan iedereen het. Desnoods komen we ter plaatse een demonstratie geven”, aldus Peters. Kok gaat nog wat nader in op de verbindingen:“Dikkere kabel betekent ook grotere verbindingen. Daar moet natuurlijk plek voor zijn, maar voor de overgang van aluminium naar koper zijn allerlei producten verkrijgbaar. Aluminium en koper kunnen niet rechtstreeks op elkaar, omdat het aluminium dan wegvreet. Er moet dus een speciale schoen tussen. Dat kan door gebruik te maken van een bimetalen kabelschoen met een aluminium buis met een koperen ring en de nieuwste ontwikkeling is een vertinde aluminium schoen. Over het algemeen zijn deze aansluitingen wat duurder dan de traditionele koper-op-koper aansluitingen, maar omdat de kabel zoveel goedkoper is, is dat snel terugverdiend.” (Zie kadertekst). Installatie De producten voor de verbindingen tussen koper en aluminium zijn voorhanden, maar hoe zit het met de kennis en instructie voor de installateur? Volgens Peters is het een kwestie van doen: “Ik geef regelmatig zogenaamde toolboxmeetings op locatie. Ik laat dan zien hoe je zo’n verbinding met een accu-hydraulische perstang tot stand brengt, zoals je dat doet bij koperen kabelschoenen. Met een goede uitleg heb je het maken van zo’n verbinding zo onder de knie. De aluminium kabelschoenen zijn gevuld met contactvet. Dit contactvet bevat kleine deeltjes die tijdens het persen het oppervlak van het aluminium bekrassen. Hierdoor wordt de oxidatielaag gebroken en een optimale verbinding gerealiseerd. Het vet houdt de verbinding ook nog eens luchtdicht.” Voorlichting Peters en Kok weten beiden dat bij de gemiddelde en kleinere installateur, maar ook bij de ROC’s nog te weinig kennis is van aluminium bekabeling. “De installatiewereld is redelijk conservatief”, zo stelt het tweetal, “en dat betekent dat veel installateurs blijven doen wat ze altijd hebben gedaan. Maar het zijn ook de grotere kabelleveranciers die er geen belang bij hebben om meer aluminium op de markt te brengen. Zij kijken naar de kilo’s en daar staat omzet tegenover. De marge die ze per meter kunnen realiseren is bij koper groter dan bij aluminium, dus er is een minimale prikkel om te veranderen.” Maar grotere maten betekent ook grote verdeelkasten. Volgens Peters is dat niet zo’n probleem. “We hebben het hier over de utiliteit en de industrie. Daar is doorgaans genoeg ruimte in de kast voor de grotere maten. Als het echt krap is, kun je in een extra kastje eerst een overgang maken van aluminium naar koper en vandaaruit kun je dan weer met koper naar de bestaande kast.” Voor Peters is het duidelijk. ”Langzaamaan ontstaat het besef dat aluminiumbekabeling een goed alternatief is. Bij Nedkab hebben we koper en aluminium, maar we zien het aandeel aluminiumsnel groeien.Het is een kwestie van voorlichting en openstaan voor nieuwe ontwikkelingen. De stijgende grondstofprijzen hebbenmeer effect op koper dan op aluminium. Aluminium is op dit moment meer dan 50 procent goedkoper dan koper en ik verwacht dat dit verschil alleenmaar groter gaat worden. Dan ligt het voor de hand dat het aandeel aluminium de komende jaren aanzienlijk zal stijgen.”. Y Hoe sluit je een aluminium kabel aan? Hoe sluit je een aluminium kabel aan op een verdeelkast of automaat die met koperaansluiting is uitgerust? Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld met een bimetalen kabelschoen. Deze bestaat uit een aluminium schacht met een koperen kop met de gewenste gatmaat. Door een elektrische las,waarmee deze is vervaardigd, verdragen de twee materialen (koper en aluminium) elkaar en is sprake van een goede overbrenging. Een andere manier is ‘verjongen’. Hierbij maak je gebruik van een bimetalen persverbinder die aan de ene zijde koper is en aan de andere zijde aluminium. Of je kiest voor het toepassen van een bi-metalen ring die je aanbrengt tussen de aluminium kabelschoen en de koperen rail. Belangrijk om te weten: deze laatste methode veroorzaakt een hogere overgangsweerstand. De laatste innovatie is de vertinde aluminium kabelschoen. Deze kabelschoen is beschermd tegen corrosie, dus kan ook gebruikt worden in een vochtige omgeving. Door de tinlaag is sprake van een optimale overbrenging bij montage direct op de koperrail of automaat. De verbinding is gemaakt van geperst aluminium en daardoor beter bestand tegen trillingen. Bovendien kunnen ze zonder koper, dus met minder kosten, gefabriceerd worden. Bij het aansluiten van een aluminiumkabel op een koperen (kooi)klem is een bimetalen stiftkabelschoen een optie. Deze heeft een aluminium buis en een koperen stift. De verbinding kan tot stand worden gebracht met een speciale accu-hydraulische perstang.
18 #4 september 2022 Intelligente, duurza staan centraal tijden e u r s B Light + Building, ’s werelds toonaangevende beurs op het gebied van verlichting en verlichtingstechniek lijkt – eindelijk – door te kunnen gaan.Van 2 tot enmet 6 oktober ontmoeten naar verwachting tienduizenden beslissers op verlichtingsgebied elkaar in Frankfurt. De focus ligt op intelligente en duurzame oplossingen, toekomstgerichte technologieën en actuele designtrends
19 #4 september 2022 Tekst: Ton Brands Foto’s: Messe Frankfurt eer dan 1.300 exposanten uit 46 landen staan in de rij voor de herstart van het verlichtingsevenement. Ze hebben er even op moeten wachten: toen de ook al uitgestelde editie van begin 2020 in september 2020 evenmin doorgang kon vinden, besloot de organisatie de beurs te verplaatsen naar maart 2022. Onzekerheden over mogelijke coronamaatregelen deden de organisatie vervolgens besluiten de beursdatum opnieuw te verplaatsen en nu naar oktober 2022. Dit keer, 3 jaar later, lijken de sterren gunstiger te staan voor de vakbeurs. Drijfveren De nadruk ligt inmiddels – nog meer dan voorheen al het geval was – op de ambitieuze klimaatdoelen. “Materialen, voortschrijdende digitalisering – wat de samenleving beweegt, wordt ook weerspiegeld in trends. In een constant veranderende wereld zijn waarden als authenticiteit, duurzaamheid en verantwoordelijkheid essentiële drijfveren”, zegt JohannesMöller, directeur van Light + Building. De focus voor de industrie ligt volgens de trendwatchers van Light + Building op ‘Green Deal & Duurzaamheid’, ‘Elektrificatie & Digitalisering’ en ‘Light & Design’. “Onafhankelijke, klimaatvriendelijke energievoorziening in gebouwen maakt hier net zo goed deel van uit als toekomstgericht lichtontwerp”, benadrukt Möller. Het brede scala aan onderwerpen komt traditioneel ook tot uiting in het uitgebreide ondersteunende programma lezingen, presentaties en discussiepanels. “Deze hebben allemaal één ding gemeen: ze moedigen uitwisseling aan en zijn inspirerende plaatsen voor persoonlijke ontmoetingen.” De beursorganisatie heeft twee centrale ame oplossingen ns Light + Building l n a a m Light + Building in Frankfurt opent de deuren van 2 tot en met 6 oktober. “Wat de samenleving beweegt, wordt ook weerspiegeld in trends”, aldus Johannes Möller, directeur van Light + Building. M
20 #4 september 2022 ontmoetingspunten gecreëerd: Design Plaza in de verlichtingsruimte in hal 3.1 en het Building Plaza in de bouwservice technologieruimte in hal 9.0. “We zijn ervan overtuigd dat de twee thematische ontmoetingspunten bijdragen aan persoonlijke ontmoetingen en het voor alle deelnemers gemakkelijker maken om optimaal netwerken te combineren met maximale kennisoverdracht”, zegt Möller. Elektronische beveiliging De markt voor elektronische beveiligingstechnologie nam in 2021 toe tot bijna 5 miljard euro. Digitalisering en netwerken zijn trendsetters en diensten winnen aan belang. Met een omzetstijging van 4,5 procent naar ongeveer 4,9 miljard euro, herstelde de markt voor elektronische beveiligingstechnologie in Duitsland zich sterk. “In het afgelopen jaar is de beveiligingstechnologie in Duitsland over het algemeen aanzienlijk hersteld en nadert het de kaap van 5 miljard in termen van verkoop”, aldus Dirk Dingfelder, voorzitter van de branchevereniging ZVEI beveiliging.“Veel eigenaren van onroerend goed en operators hebben hun technologie gemoderniseerd tijdens de corona-pandemie en hebben reeds lopende investeringen uitgevoerd”, vertelt Norbert Schaaf, bestuursvoorzitter van BHE Bundesverband Sicherheitstechnik e.V. (Federale Vereniging voor Veiligheid) Technology). Volgens Dingfelder hebben vooral diensten, zoals onderhoud en reparatie, een belangrijke rol gespeeld in de groeispurt van vorig jaar. “De maandenlange corona-lockdown heeft in veel gevallen geleid tot extra onderhouds- en reparatiewerkzaamheden aan beveiliging en andere systemen. Aanzienlijk meer extra projecten zijn uitgevoerd.” Dingfelder ziet digitalisering en netwerken in beveiligingstechnologie, maar ook in gebouwautomatisering en in aanverwante branches, als een steeds duidelijkere trend. “De markt verschuift steeds meer naar digitale diensten, genetwerkte producten en systemen”, benadrukte hij. “De nieuwe norm DIN EN 50710 ‘Vereisten voor de Levering van beveiligde externe services voor brandbeveiligingssystemen en beveiliging installaties’, gepubliceerd in mei 2022, heeft een nieuwe mijlpaal op dit pad gezet”, legt Schaaf uit. Elders zijn de onzekerheden echter toegenomen. “Het Na een daling in 2020 nam het aantal Duitse ET-leerlingen in 2021 weer toe.
21 #4 september 2022 r t i k e l n a a m tekort aan vakmensen en werknemers neemt toe op alle niveaus”, constateren ook Dingfelder en Schaaf. Branddetectie De verkoop van branddetectiesystemen is met 2,3 miljard euro in 2021 verreweg het grootste onderdeel in beveiligingstechnologie. De koploper in groei zijn echter de stem alarmsystemen met een stijging van bijna 14 procent tot 130 miljoen euro. Ook videobewakingssystemen lieten een bovengemiddelde ontwikkeling zien met een stijging van 7,7 procent tot 700 miljoen euro. Toegangscontrolesystemen hielden eveneens hun positie in de markt met een stijging van 8,8 procent tot 420 miljoen euro. In 2021 konden inbraak- en overvalsystemen hun negatieve trend ombuigen van het voorgaande jaar in een lichte plus met een stijging van 0,6 procent tot 875 miljoen euro. Voor het eerst worden rook- en warmtebeheersystemen afzonderlijk getoond in de statistieken met een omzet van 160 miljoen euro. Samen met andere technologieën, waaronder oproepsystemen volgens DIN VDE 0834, vluchtdeursystemen en verpleeg-oproepsystemen, registreerde dit blok van 2021 een algehele groei van 3,2 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Innovatie Drie op de vier bedrijven in de elektrotechnische industrie brengen regelmatig product- of procesinnovaties op de markt. Jaarlijks besteedt de industrie ongeveer 20 miljard euro aan R&D en ruim 7 miljard euro aan investeringen. Eenderde van de omzet in de sector wordt verklaard door productinnovaties. Elke derde innovatie in de maakindustrie als geheel krijgt zijn oorspronkelijke impuls van de elektrotechnische industrie. Ondanks veel obstakels – corona, leveringstekorten en de oorlog in Oekraïne – is de Duitse ET-handel in 2021 gegroeid qua aantal medewerkers, leerlingen en omzet.Door de toenemende eisen van de energietransitie heeft de vestigingsklimaatindex zich op een hoog niveau gestabiliseerd. Sinds de inauguratie van de nieuwe Duitse regering zijn de klimaatdoelstellingen meermaals aangescherpt – niet in de laatste plaats als gevolg van de oorlog in Oekraïne. De ET-handel profiteert van deze ambitieuze doelstellingen, met als gevolg dat bijvoorbeeld de vraag naar warmtepompen en fotovoltaïsche energie enorm toeneemt.Met de voortgaande energietransitie en digitalisering groeien niet alleen taken, maar ook het belang van de elektrohandel. Elektriciens en IT-experts treden steeds meer op als klimaatbeschermers en voortgangsbegeleiders. Optimisme Dankzij deze positieve perspectieven kijkt de ET-sector, ondanks de oorlog, leveringstekorten en prijsverhogingen voor materiaal, met optimisme vooruit. Dat blijkt althans uit het ZVEH voorjaarsonderzoek. De meeste deelnemers hebben veel offertes en bestellingen voor meerdere weken of zelfs maanden. Een groot deel van hen heeft de afgelopen twaalfmaanden ook hun omzet weten te verhogen. Geen wonder dat 96 procent van de deelnemers aan de enquête de situatie van hun bedrijf als goed of op zijn minst bevredigend beschrijft. De omzet voor 2021 steeg naar 72,2 miljoen euro, een stijging van 5,6 procent. Ook de omzet per medewerker steeg tot 139.332 euro. De grootste omzetontwikkeling is te zien in de elektrotechnische sector, gevolgd door IT, terwijl de omzet in de machine- en aandrijftechniek terugliep. Ook wat betreft het aantal medewerkers werd een stijging opgetekend. In 2021 steeg dit aantal met 0,5 procent tot 518.176 terwijl het aantal ETondernemingen licht daalde tot 49.592 (-0,7 procent). Dit toont aan dat de trend, waarbij de omvang van de ondernemingen groeit terwijl hun totale aantal daalt, zich voortzet. Nog beter dan de stijging van het aantal werknemers en het verloop is de stijging van het aantal leerlingen. In 2020 zorgde corona voor een daling van het aantal nieuwe leerlingen. Conventionele mogelijkheden werden belemmerd, denk aan stages en leerling- en jobbeurzen, die het contact van werkzoekenden en schoolverlaters met elektrotechnische ondernemingen vergemakkelijken. In ‘Veel eigenaren van onroerend goed en operators hebben hun technologie gemoderniseerd tijdens de corona-pandemie’ Elke derde innovatie in de maakindustrie als geheel krijgt zijn oorspronkelijke impuls van de elektrotechnische industrie.
22 #4 september 2022 Flexibel-Personeel BV Schonenvaardersstraat 9 7418 CC Deventer Telefoon: 0570-62 00 11 info@flexibel-personeel.nl www.flexibel-personeel.nl SPECIALIST IN EU-VAKKRACHTEN VOOR DE ELEKTRO- EN INSTALLATIETECHNIEK U zoekt extra capaciteit in de uitvoering van uw projecten? Misschien mogen wij u helpen ? Al onze monteurs zijn in het bezit van VCA . Komen met eigen vervoer. Volledig uitgerust bij u op de werklocatie. All-in tarief. Wij werken met een vaste groep internationale elektromonteurs en w-monteurs. Flexibel inzetbaar voor kortere en langere tijd in heel Nederland. - P E R S O N E E L L F L E X I B E Sinds 1981 Madrid armaturen 60x60 en 120x30 ruim voorradig Maatwerk (bandraster) snel leverbaar UGR<16 Lange levensduur Hoge lumen watt verhouding Plug and play aanlevering Revit/BIM ready LED en driver verwisselbaar Milieuvriendelijk Opties: In vrijwel iedere afmeting DALI | 1-10V | Casambi Noodmodules Opbouw/pendel Luchtsleuven T: 0570-592786 WWW.EMILUX.nl www.elektropraktijk.nl Kijk eens op onze website met dagelijks updates! Of meld je aan op de ElektroPraktijk nieuwsbrief met elke 2 weken info uit de markt.
23 #4 september 2022 r t i k e l n a a m 2021 echter nam het aantal nieuwe jongeren expliciet toe: 15.122 jongeren begonnen dat jaar aan hun leertijd. Samen met degenen die hun tweede en derde jaar passeren, telt het ‘elektrovak’ in Duitsland 45.808 leerlingen. Een bedreiging bij al dit goede nieuws is dat het tekort aan vaardigheden toeneemt. Ook voor de ET-sector in Duitsland wordt dit de komende jaren een van de grote uitdagingen omdat het aantal taken door de energietransitie snel groeit, terwijl er niet genoeg mensen zijn om de klussen te klaren. Samen met de demografische ontwikkeling en de trend dat middelbare scholieren in Duitsland de voorkeur geven aan academisch onderwijs, zullen er problemen zijn om de ambitieuze doelstellingen voor klimaatbescherming te bereiken, zoals het gebruik van 80 procent van hernieuwbare energiebronnen. ZVEH wendde zich daarom tot de Duitse regering om de ET-sector te steunen en roept op tot maatregelen zoals de harmonisatie van academisch en beroepsonderwijs en meer investeringen in beroepsopleidingen. Design Plus Award Tijden van verandering zijn drijfveren voor creatieve ideeën en innovatieve oplossingen. De winnaars van de Design Plus Award powered by Light + Bouwen vielen op vanwege hun duurzaamheid, flexibiliteit en hoge kwaliteit van het ontwerp. De prijsuitreiking vindt plaats op de eerste dag van Light + Building, op 2 oktober. De jury selecteerde 34 producten die het label ‘Design Plus’ ontvangen en te zien zullen zijn in een expositie tijdens de Light + Building Autumn Edition van 2 tot en met 6 oktober. De jury kende ook het ‘Best of’-label toe aan vijf bijzondere producten. In totaal ontving de jury 113 inzendingen van 73 bedrijven uit 19 landen. “Ondanks de hoeveelheid producten waren we verrassend unaniem in de selectie en niet in de laatste plaats in de ‘Best of’-kandidaten”, zegt professor Ulrike Rahe van Rahe+Rahe design, tevreden.“De ‘Best of’-producten overtuigen door hun ontwerpkwaliteit en gebruiksgemak in combinatie met energie-efficiëntie en duurzaamgebruik van hulpbronnen, evenals de gebruikte technologie en het integratievermogen.” Ulrike Brandi van het gelijknamige verlichtingsbedrijf, beaamt de woorden van Rahe: “De wedstrijd liet een mooie variatie aan thema’s zien.We zien een trend naar armatuursystemen die individueel kunnen worden gecombineerd en veranderd met verschillende accessoires. Modulaire systemen en verlichtingsfamilies die kunnenworden gecombineerd zijn ook interessant vanuit het oogpunt van duurzaamheid. Spannende accessoires van toeleveranciers, zoals lenzen, ophangsystemen die de installatie vereenvoudigen en optische films maken slimme armatuurontwerpen mogelijk. Armaturen in combinatie met akoestische functies zijn een meer uitgewerkt aspect.” Y De focus tijdens Light + Building ligt op intelligente en duurzame oplossingen, toekomstgerichte technologieën en actuele designtrends. Tijdens Light + Building in Frankfurt ontmoeten naar verwachting tienduizenden beslissers op verlichtingsgebied elkaar. De beurs telt meer dan 1.300 exposanten uit 46 landen. ‘Het tekort aan vakmensen en werknemers neemt toe op alle niveaus’
#4 september 2022 24 o C m m u n i c a t i e e n Hele keten aansp voor verstoring C Eddie Hut, inspecteur Markttoezicht Agentschap Telecom:“De hele keten is verantwoordelijk.”
r t i k e l n a a m 25 #4 september 2022 preken C2000 In delen van het land zijn er problemen met het C2000-netwerk. Storingen bemoeilijken de communicatie van de hulpdiensten, politie, brandweer en ambulance, die gebruik maken van het systeem. Onderzoek heeft uitgewezen dat PVinstallaties de oorzaak zijn. De oplossing van het probleem ligt volgens Eddie Hut, inspecteur Markttoezicht bij het Agentschap Telecom, in eerste instantie bij de fabrikant en de installateur,“maar ook de rest van de keten moet zijn verantwoordelijkheid nemen.” Tekst: Gerrit Tenkink Foto’s: Gerrit Tenkink en Maria Godfrida e eerste signalen over de problemen kwamen in 2018 bij ons binnen”, vertelt Eddie Hut. “Radio-zendamateurs hoorden vreemde geluiden op hun apparatuur. Snel daarna kregen we meldingen vanuit het C2000-netwerk. Het ging dan met name om communicatieproblemen met portofoons aan de randen van het verzorgingsgebied. Onderzoek wees uit dat er een verband was met PV-installaties en dan met name installaties in het middensegment (installaties met vijftig tot vijfduizend panelen). Dat zijn dus vaak de wat grotere installaties op boerenschuren, detailhandel, scholen en industriële panden. Omdat PV-installaties op hoogte zijn geplaatst, verspreiden stoorsignalen zich verder via aansluitkabels. En omdat de storing ook waarneembaar was op het C2000-netwerk liep daarmee de dekkingsgraad van dit netwerk van politie, brandweer en andere hulpdiensten terug, hetgeen ook de aandacht trok van de politiek en toenmalig staatssecretaris Mona Keijzer.” Reciprociteit Producenten en installateurs zijn verplicht om te voldoen aan Europese regelgeving voor wat betreft de apparatuur en installatie.De regelgeving inzake elektromagnetische compatibiliteit (EMC), te weten de EMC-richtlijn (2014/30/EU), Radioapparatenrichtlijn (2014/53/EU) en de implementatie hiervan in deTelecommunicatiewet. “Deze regelgeving gaat uit van reciprociteit, hetgeen wil zeggen dat een elektrisch apparaat niet onbedoeld storing mag geven op een ander elektrisch apparaat. Apparatuur die aan Onderzoek wijst uit dat met name installaties in het middensegment (installaties met vijftig tot vijfduizend panelen) voor problemen zorgen. "D
Hét platform voor onafhankelijke inspecteurs Meer informatie: Email: info@ikeur.nl Telefoon 088 04 00 300 Elektrotechnisch inspectie- en adviesbureau
www.elektropraktijk.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=