NEGENTIENDE JAARGANG NOVEMBER 2024 # 6 Congres Spectaculaire groei van batterijopslagsystemen Verlichting De toekomst van verlichting Restaureren Ho, dat gaat zomaar niet! USP Negen op de tien installateurs installeren slimme oplossingen ONAFHANKELIJKE PRAKTIJKINFORMATIE VOOR DE ELEKTROTECHNISCHE BRANCHE
Kijk op lumiko.nl of bel 088 002 3300 Onderdeel van elektrotechniek De Lumiko Compact led serie is uitgebreid met twee semi inbouw spots: de Lumiko Piran COB en de Lumiko Palermo COB. Beide richtbare en dimbare led spots zijn compact en bieden vele toepassingsmogelijkheden. De Piran led spot kun je recht naar beneden richten, maar het is ook mogelijk om hem een beetje te kantelen om iets mooi uit te lichten of om ruimte op een speelse manier te voorzien van een prettige spot verlichting. De Palermo led spot kun je zwenken, een beetje laten uitsteken en eveneens gebruiken als richtspot. 400 of 415 Lumen en 2700 of 3000K Zowel de Lumiko Piran COB als de Lumiko Palermo COB spots zijn verkrijgbaar in een uitvoering met een e ectieve lichtopbrengst van 400 of 415 Lumen en de lichtkleur warm wit (3000K) of extra warm wit (2700K). Overige specificaties van deze veelzijdig semi inbouw spots voor binnenmontage: wattage van 3.1W, 350mA, buitendiameter van 50 mm, waterdichtheid van IP20 en verpakking per stuk. Standaard met zwarte anti reflectie ring De spots in de Lumiko Piran COB led spot serie worden standaard geleverd met een zwarte anti reflectie ring. Als die bijvoorbeeld niet past in het design is die desgewenst te vervangen door onze witte of goudkleurige uitvoering. LUMIKO PIRAN EN PALERMO COB LED SPOTS: BIJZONDER VEELZIJDIG NIEUW Piran Palermo
100.000 nieuwe woningen per jaar en tegelijkertijd verduurzamen in de utiliteit ondanks krapte op de arbeidsmarkt? Dat vraagt om faalkostenreductie en slimmer en sneller werken zonder concessies te doen aan de veiligheid en betrouwbaarheid van installaties. Stekerbaar installeren biedt uitkomst. ABB biedt het meest complete portfolio stekerbare producten in de markt - van voorgemonteerde hollewand- en centraaldozen tot keukenverdelers en van Busch-Jaegerschakelmateriaal tot stekerbare groepenkasten. Compleet met Wago- of Wieland-systeem naar keuze. to.abb/0UkvMBb3 Let’s write the future. Together. — Stekerbaar installeren Sneller én foutloos
#6 november 2024 4 o l u m n C i n Voorbeeldfunctie Als goedwillend consument en ondernemer ben je zo duurzaam mogelijk bezig. Je scheidt het afval in een almaar uitdijende rij verschillende kliko’s, je investeert in isolatie, zonnepanelen, warmtepompen en zet de verwarming een graadje lager. En natuurlijk heb je al jaren geleden de oude ‘peertjes’ en TL in huis en bedrijf vervangen door energiezuinige ledverlichting. Rond 2005 kwamen er, na jarenlange ontwikkeling van een reeds lang bestaande technologie, steeds meer led-toepassingen voor functionele verlichtingsdoeleinden op de markt. Helaas was daar ook veel aanbod bij van inferieure kwaliteit, maar dat is een andere discussie. Tussen 2009 en 2012 werden alle gloeilampen van de markt gehaald en vanaf 2016 viel het doek voor halogeen verlichting. Led moest het worden, led moest het zijn. En nu uiten Techniek Nederland, Fedet, FME en de Nederlandse Licht Associatie (NLA) kritiek op het tempo waarmee Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf conventionele verlichting vervangen (zie ook de rubriek ‘Marktnieuws’). In een gezamenlijke brief aan de Tweede Kamer vragen de techniekorganisaties de politiek om ervoor te zorgen dat in 2025 alle rijkswegen en rijksgebouwen voorzien zijn van energiezuinige ledverlichting. De Tweede Kamer nam hiertoe in oktober 2023 een motie aan, maar de techniekorganisaties zien te weinig urgentie bij de uitvoering van de motie. Ze constateren dat volgens het schema van Rijkswaterstaat 70 procent van de conventionele verlichting op het hoofdwegennet pas in 2028 of zelfs 2030 is vervangen door ledverlichting. Ik doel niets eens zozeer op het verlies aan belastinggeld door de trage omschakeling naar ledverlichting of op gemiste kansen als het gaat om het verminderen van de netcongestie. Je mag van een overheid toch wel het goede voorbeeld verwachten? Als zij al niet laten zien dat energiebesparing en verduurzaming prioriteit hebben… Ton Brands Hoofdredacteur Congres Spectaculaire groei van batterijopslagsystemen Als er één boodschap is blijven hangen na afloop van het Congres ‘Noodzaak van Storage’ op 9 oktober in het Louwman Museum In Den Haag dan is het wel dat de groei van batterijopslagsystemen spectaculair is. Het Smart Storage Trendrapport 24/25 van Dutch New Energy Research bevestigt deze conclusie. De verschillende sprekers keken allemaal vanuit hun eigen discipline naar de cijfers. De interactie met de zaal maakte het tot een levendig geheel. Verlichting De toekomst van verlichting Dutch Design Week vond dit jaar plaats van 19 tot en met 27 oktober. Het grootschalige design-evenement lokte opnieuw vele duizenden bezoekers van over de hele wereld naar Eindhoven. Die internationale gasten kwamen voor een belangrijk deel ook naar de stand van Signify in Klokgebouw Hal 1. Signify presenteerde daar The Future of Lighting Design. Het voornaamste doel: kennis delen over circulariteit. 18 12
#6 november 2024 5 n h o u d I o u d h Restaureren Ho, dat gaat zomaar niet! Wanneer erfgoed gerestaureerd wordt, is de internationale consensus dat dit ‘omkeerbaar’ is. Het bijwerken van bijvoorbeeld een middeleeuwse muurschildering moet dan zodanig gebeuren dat de nieuwe verflaag herkenbaar is en desnoods ooit weer verwijderd kan worden. Ook in een monument kun je niet naar eigen inzicht leidingen leggen, isolatie aanbrengen of een airco installeren. Landelijke en gemeentelijke regelgeving zorgt ervoor dat het ‘netjes’ gebeurt en het liefst omkeerbaar. Toch willen we ook deze gebouwen verduurzamen. Een ‘uitdaging’, noemen we dat. USP Negen op de tien installateurs installeren slimme oplossingen Negen van de tien Nederlandse installatiebedrijven installeren al slimme producten, zo blijkt uit onderzoek. Leuk gegeven, maar op zich zegt het natuurlijk niets over of dat veel is of over wat ze dan installeren en hoe vaak ze dat doen. Om daar achter te komen hebben we ruim achthonderd installateurs alles gevraagd over hun ervaringen met de installatie van smart producten. En verder in dit nummer Future Lighting 7 Nederlanders Europees koploper in slim energieverbruik 7 Duurzame oplossingen voor elektrisch afval in bedrijven 8 Techniekorganisaties willen snellere omslag naar ledverlichting 8 Team Netherlands in Den Haag gehuldigd 9 Samenwerking Van Dillen Bouwgroep en Van Ommeren Installaties 9 ‘Starten met BIM’ 11 Column ROVC 23 En zo ging het balletje rollen 24 EcoDim inbouwspots en dimmers in prefab woningen 26 Plezierig werken met professionele verlichting 27 Column Berry van Egten 39 Productnieuws 41 Colofon 46 Adverteerdersindex 46 Een compilatie van foto’s die in deze uitgave van ElektroPraktijk zijn gebruikt en die in één oogopslag een indruk geven van de diverse onderwerpen. NEGENTIENDE JAARGANG NOVEMBER 2024 # 6 Congres Spectaculaire groei van batterijopslagsystemen Verlichting De toekomst van verlichting Restaureren Ho, dat gaat zomaar niet! USP Negen op de tien installateurs installeren slimme oplossingen ONAFHANKELIJKE PRAKTIJKINFORMATIE VOOR DE ELEKTROTECHNISCHE BRANCHE Bij de voorpagina 28 34
Art. nr. Type Omschrijving 900 095 DCG T1 BATT 1500 FM Type 1+2, 1500 VDC voor batterij- en oplaadsystemen met geïntegreerde vonkbrug en klaar voor de nieuwste standaard IEC 61581-23 972 147 DG ME DC Y 1000 FM Type 2, 1000 VDC voor batterij- en oplaadsystemen met geïntegreerde vonkbrug en klaar voor de nieuwste standaard IEC 61581-23
7 #6 november 2024 a M r k t n i e u w s Future Lighting Afbeelding: Future Lighting Nederlanders Europees koploper in slim energieverbruik Foto: Tado De derde editie van Future Lighting wordt gehouden op 20 en 21 november in Next Level | Evenementenhal Gorinchem. Future Lighting opent deuren naar de toekomst van verlichting met een uitgebreider kennisprogramma, 75 exposanten en de uitreiking van de Future of Lighting Innovation Award. De kracht van het lichtevenement zit ‘m voor een belangrijk deel in de samenwerking met brancheorganisaties als NSVV, Groen Licht Vlaanderen, IBE-BIV & Fedet I NLA. In een reeks wetenschappelijke sessies staat de functie van licht en het effect van licht op het welzijn van mens en dier centraal. Met deze kennis lopen lichtontwerpers, architecten, adviseurs, facilitair managers en gebouwbeheerders rechtstreeks de expo op. Hier staan 75 exposanten te popelen om hun nieuwste lichtoplossingen te presenteren en om in dialoog te gaan over de toekomst van verlichting. Future Lighting brengt de gehele verlichtingssector samen, van lichtadviseurs, architecten en gebouweigenaren tot installateurs. Het evenement legt de nadruk op kennisdeling en samenwerking. De nieuwste ontwikkelingen, hoogwaardige verlichtingsoplossingen en trends in de branche staan hierbij centraal. Nederlanders zijn in Europa gemiddeld genomen het slimst bezig op het gebied van energie, blijkt uit een onderzoek onder Europese landen. Meer dan 7 op de 10 Nederlanders (71,7 procent) heeft in de afgelopen twee jaar actie ondernomen om hun rekeningen te verlagen. Het onderzoek werd uitgevoerd door Tado. De expert op het gebied van slimme verwarmingsproducten voor woningen vroeg 9.518 klanten (onder wie 2.222 Nederlanders) of ze in de afgelopen twee jaar stappen hebben ondernomen om zichzelf te beschermen tegen de snel stijgende gas- en elektriciteitsrekeningen. 71,7 Procent van de Nederlanders heeft zonnepanelen geïnstalleerd, de isolatie van hun huis verbeterd, warmtepompen gekocht, nieuwe ramen en deuren gekocht of andere maatregelen genomen. Met name verbeterde isolatie en zonnepanelen waren populair. Ter vergelijking: in Duitsland was dit slechts 39 procent, in Spanje 48, in Italië 51, in het Verenigd Koninkrijk 54 en in Frankrijk 57 procent. Extra maatregelen 71,7 Procent van de Nederlanders vreest dat hun gas- en elektriciteitsrekeningen niet zullen dalen tot het niveau van voor de invasie van Oekraïne in 2022. En 61 procent maakt zich meer zorgen over of is zich meer bewust van hun gas- en elektriciteitskosten dan vijf jaar geleden. Toch is 59 procent nog steeds van plan om de komende twee jaar extra maatregelen te nemen om hun energieverbruik te verminderen. In vergelijking met andere Europese landen staat Nederland bijvoorbeeld bovenaan als het gaat om de intentie voor het aanschaffen van een warmtepomp.
8 #6 november 2024 a M r k t n i e u w s Duurzame oplossingen voor elektrisch afval in bedrijven Foto: Wecycle Techniekorganisaties willen snellere omslag naar ledverlichting Foto: Techniek Nederland Als bedrijf wil je veilig en gratis afgedankte apparaten, lampen en batterijen afvoeren, in overeenstemming met de wetgeving. Daarom introduceerde Stichting OPEN wecyclevoorbedrijven.nl. computers, tv’s, lampen, airco’s, bewakingssystemen, batterijen en ventilatoren af te danken. Wanneer je het elektrisch afval wegbrengt naar een Wecycle voor bedrijveninleverpunt krijg je soms een vergoeding. Op de site van het inleverpunt is meer informatie te vinden over inhoudelijke zaken, maar bijvoorbeeld ook over openingstijden en . Laten ophalen kan in sommige gevallen ook. Wie demontage uitvoert, kan ook zelf CENELEC-verwerker worden. Veel gebruikt Wecycle voor bedrijven geeft bedrijven handvatten voor eenvoudig afdanken en recycling van afgedankte elektrische apparaten. Eerste onderzoekscijfers laten zien dat 44 procent van de bedrijven bekend is met Wecyclevoorbedrijven.nl. Wanneer elektrisch afval op de juiste manier wordt ingeleverd, wordt dit gerecycled of krijgt dit een nuttige toepassing. Emissie van gevaarlijke stoffen wordt daarmee vermeden en (kritische) grondstoffen teruggewonnen. Meer weten? Stichting OPEN zorgt ervoor dat de wettelijke producentenverantwoordelijkheid voor afgedankte apparaten, batterijen en lampen wordt nageleefd. Dit doet OPEN namens de importeurs en producenten. Meer informatie is te vinden op de website www.wecyclevoorbedrijven.nl. Bureaucratische procedures vertragen de overstap naar ledverlichting. Dat vinden Techniek Nederland, Fedet, FME en de Nederlandse Licht Associatie (NLA). Ze uiten stevige kritiek op het tempo waarmee Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf conventionele verlichting vervangen. In een gezamenlijke brief aan de Tweede Kamer vragen de techniekorganisaties de politiek om ervoor te zorgen dat in 2025 alle rijkswegen en rijksgebouwen voorzien zijn van energiezuinige ledverlichting. Urgentie ontbreekt Volgens een motie van Tweede Kamerleden Suzanne Kröger (GroenLinks) en Joris Thijssen (PvdA) zou uiterlijk in 2025 alle conventionele verlichting langs rijkswegen en in rijksgebouwen moeten zijn vervangen door energiezuinige ledverlichting. De Tweede Kamer nam de motie in oktober 2023 aan, maar de techniekorganisaties zien te weinig urgentie bij de uitvoering van de motie. Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland: “Met de huidige plannen gaan we het niet redden. Volgens het schema van Rijkswaterstaat is 70 procent van de conventionele verlichting op het hoofdwegennet pas in 2028 of zelfs 2030 vervangen door ledverlichting.” Netcongestie verminderen De organisaties wijzen erop dat de overheid door de trage omschakeling naar ledverlichting veel meer belastinggeld kwijt is aan energie dan nodig zou zijn. Daarnaast kan snelle omschakeling naar ledverlichting netcongestie verminderen. Voorbeeldfunctie Terpstra: “De overheid heeft een voorbeeldfunctie en moet laten zien dat energiebesparing en verduurzaming prioriteit hebben. We laten onnodig kansen liggen om energie te besparen en de CO2uitstoot terug te dringen. Een snellere aanpak is nodig om de klimaatdoelen te halen.” Cijfers wijzen uit dat er al volop gebruik wordt gemaakt van het platform. Op wecyclevoorbedrijven.nl staan de mogelijkheden die bedrijven hebben om elektrisch afval, zoals onder andere zonnepanelen, printers, lichtarmaturen,
9 #6 november 2024 a M r k t n i e u w s Team Netherlands in Den Haag gehuldigd Foto: World Skills NL Foto: Van Dillen Samenwerking Van Dillen Bouwgroep en Van Ommeren Installaties Minister Bruins ontving op donderdag 3 oktober de Nederlandse deelnemers van WorldSkills Lyon 2024 op het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in Den Haag. De 25 studenten van Team Netherlands hebben in Lyon gestreden en kunnen zich met de wereldtop meten. Met een feestelijke ceremonie werden de mbovakkampioenen in Den Haag gehuldigd. WorldSkills Lyon 2024 vond plaats van 10 tot en met 15 september. Op dit ‘WK voor beroepen’ namen 25 Nederlandse toptalenten deel in 23 vakwedstrijden; twee wedstrijden werden door een duo uitgevoerd. Hun inzet is niet onopgemerkt gebleven en minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) nodigde de studenten dan ook uit op het ministerie om het succes te vieren. De studenten van Team Netherlands hebben in Lyon uitstekend gepresteerd. Twaalf van hen ontvingen een Medallion for Excellence. Dit is een onderscheiding voor studenten met een score die volgens de WorldSkills gestelde eisen excellent is. Bijna zeventig landen en regio’s vanuit de hele wereld namen deel aan het evenement. Nederland behaalde op basis van de gemiddelde puntenscore van het gehele team, een 17e positie. Promotie Nederland kan niet zonder goede vakmensen. Daarom promoot WorldSkills Netherlands met vakwedstrijden het belang van vakmanschap en beroepsonderwijs bij jongeren in Nederland. Dat doet zij door het ontwikkelen en organiseren van diverse evenementen en (v)mbo vakwedstrijden. Het familiebedrijf Van Dillen, dat dit jaar haar 300-jarig jubileum viert, gaat samenwerken met Van Ommeren Installaties. Het installatiebedrijf uit Lienden blijft actief onder eigen naam, maar is sinds oktober 2024 onderdeel van de Van Dillen Bouwgroep. Installaties zijn een steeds bepalender component in de bouw. De samenwerking tussen beide bedrijven focust zich met name op het maken van betaalbare prefab woningen, waarbij de installaties geïntegreerd zijn in het bouwproces. Van Dillen biedt volledige bouwoplossingen die aansluiten bij de groeiende vraag naar woningen en de noodzaak om deze te verduurzamen. Al jaren ligt de focus bij het bouwbedrijf op het integreren van alle belangrijke disciplines binnen de bouwketen. Met hun eigen bouwdivisies, fabrieken en de samenwerking met Het Bouwbureau (engineering) hadden ze al veel in huis, maar een installatiebedrijf ontbrak nog. Cees van Dillen ziet de toevoeging van Van Ommeren als de volgende logische stap. “We zijn nu echt een ‘one-stop-shop’, waar we alles, van concept tot oplevering en monitoring, in eigen beheer hebben. Met de expertise van Van Ommeren kunnen we onze diensten verder uitbreiden en nog meer complete bouwoplossingen bieden.” Integratie van bouw en installatietechniek Van Ommeren is begin vorige eeuw opgericht. Inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot een specialist in installatietechniek, renovatie en slimme klimaatoplossingen. “We zien de vraag naar een integrale aanpak in de sector steeds meer stijgen. Door samen te werken met Van Dillen willen we onze specialisaties naar een hoger niveau tillen” aldus mede-directeur Roy Hendriks.
10 #6 november 2024 Rupsen, Kabels, Assemblages Kwaliteit uit één bron Van kabels tot kant-en-klare energiekettingen; wij ontwikkelen en implementeren zowel standaard- als maatwerksystemen voor al uw elektrische aansluitingen. helukabel.nl Bekijk de brochure op onze website Dé partner in verlichting Spectrus licht & advies realiseert samen met de installateur vele lichtprojecten. Variërend van aard zoals woonhuizen, industriële gebouwen, terreinen, winkels en kantoren. Onze ervaren lichtadviseurs maken hierbij mooie lichtplannen en armaturen van vele merken zijn leverbaar zoals: Bega, Deltalight, Emilux, Wever & Ducre, Performance in lighting, iGuzzini, One Light, Wieland, Ideal Lux, Modular, …. Voormontage en levering op gewenste locatie zijn mogelijk. mail@spectrus.nl www.spectrus.nl
11 #6 november 2024 a M r k t n i e u w s ‘Starten met BIM’ Foto: Pixabay Werken met BIM, oftewel bouwinformatiemanagement, is voor veel partijen in de bouw en installatiebranche dagelijkse kost. Toch zijn er nog vele vakgenoten die hiermee willen kennismaken. Voor deze ‘beginners’ en voor studenten heeft ISSO de publicatie 109 ‘Starten met BIM’ volledig geactualiseerd. In 2017 verscheen de eerst uitgave, en na een eerdere update in 2020 waren er nu zoveel voortschrijdende inzichten dat de publicatie toe was aan een volledige herziene versie. BIM is inmiddels een belangrijk hulpmiddel in de bouwwereld om de kwaliteit en efficiëntie van het bouwproces te verhogen. En niet alleen het eindproduct, maar ook je eigen organisatie en de samenwerking in de bouwketen krijgen met BIM belangrijke positieve impulsen. Niet vreemd dat steeds meer organisaties zoveel mogelijk via de principes van BIM werken. Voor steeds meer opdrachtgevers is het bovendien een vereiste, om een plek te krijgen in het bouwteam. BIM is daardoor ook een ‘must have’ voor niet alleen aannemers of installateurs, maar ook voor opdrachtgevers, architecten, technisch beheerders en andere specialisten in de bouwkolom. Handreiking en procesleerlijn De ISSO-publicatie 109 ‘Starten met BIM’ is een handreiking en procesleerlijn voor iedereen die meer wil weten over digitaal bouwen en specifiek over de rol van BIM. De publicatie behandelt zowel technische, organisatorische als veranderkundige aspecten. Starten met BIM staat niet op zichzelf, maar is een strategische keuze van de organisatie die met digitalisering voor bouw, beheer en onderhoud werkt. Zo behandelt de publicatie verschillende invalshoeken die zodanig zijn geschreven dat je elk hoofdstuk ook los kunt lezen. Systematische aanpak Wie eenmaal met BIM start, merkt dat dit verder gaat dan de eigen organisatie. Het is een systematische aanpak van de digitale ketensamenwerking tussen partners in de bouw- of onderhoudsketen. Deze digitale manier van samenwerking vraagt om samengestelde modellen op basis waarvan de betrokken ketenpartners met elkaar afspraken maken over het informatiemanagement in alle fasen van de levenscyclus van een gebouw. Deze ISSO-publicatie richt zich daarom ook op een zeer brede doelgroep. In de eerste plaats is de kennis nuttig voor medewerkers bij aannemers, installateurs en bouwleveranciers. En dan vooral de medewerkers die actief zijn op het gebied van digitaal bouwen en beheer en onderhoud. Een andere doelgroep zijn opdrachtgevers die gebruik willen maken van BIM in de hele keten van ontwikkeling tot en met beheer en onderhoud, maar daarmee ook hun adviseurs en vastgoedbeheerders. Tot slot vormen ook externe BIM-adviseurs of BIM-managers een belangrijke doelgroep; mensen die als Digi-coach de verandering in hun eigen organisatie of in de samenwerkingsketen begeleiden en daarbij BIM implementeren.
12 #6 november 2024 o C n g r e s e c h n i e k Spectaculaire groei van batterijopslagsystemen Als er één boodschap is blijven hangen na afloop van het Congres ‘Noodzaak van Storage’ op 9 oktober in het Louwman Museum In Den Haag dan is het wel dat de groei van batterijopslagsystemen spectaculair is. Het Smart Storage Trendrapport 24/25 van Dutch New Energy Research bevestigt deze conclusie. De verschillende sprekers keken allemaal vanuit hun eigen discipline naar de cijfers. De interactie met de zaal maakte het tot een levendig geheel. Tekst: Gerrit Tenkink Foto’s: Uitgeverij Gelderland en Smart Storage et name de residentiële batterijmarkt (de woningmarkt) lijkt in Nederland aan het begin te staan van een trend die vergelijkbaar is met die van de zonne-energiemarkt”, stelt Hrvoje Medarac, hoofdonderzoeker van Dutch New Energy Research. “Naar verwachting zullen steeds meer Nederlandse PV-eigenaren ook investeren in energieopslag omdat de technologieën complementair zijn, er steeds meer congestieproblemen zijn en de salderingsregeling wordt afgeschaft per 1 januari 2027.” Groot ten opzichte van klein Voor grote, commerciële batterijsystemen zijn er wat meer uitdagingen, zoals de transporttarieven, lange vergunningstrajecten en onduidelijk overheidsbeleid. Toch verwacht ook deze markt de komende jaren door te kunnen groeien, zo blijkt uit het rapport 24/25. Het onderscheid tussen deze twee marktsegmenten is belangrijk omdat het residentiële segment verantwoordelijk is voor een zeer groot aantal installaties en het commerciële segment een sterke invloed heeft op de stijging in opslagcapaciteit. Zo omvatten grote batterijsystemen (> 1Mwh) slechts 0,2 procent van het totale aantal geïnstalleerde batterijen in Nederland. 1,8 Procent valt onder de middelgrote systemen (20-1000 Kwh). Tot de overige 98 procent behoren de kleinschalig systemen (< 20 Kwh). Grote batterijsystemen waren echter verantwoordelijk voor 46 procent van de gestegen opslagcapaciteit, tegenover een bijdrage van 33 procent van kleinschalig systemen. Na de presentatie van Medarac volgde een paneldiscussie met Dennis van der Meij (Solar Engineering), Miranda Nouwen (VDH Solar) en Jacob van Leeuwen (Kiwatt). Ondanks de groeicijfers denkt Hrvoje Medarac, hoofdonderzoeker van Dutch New Energy Research. 'M
13 #6 november 2024 Van der Meij dat de thuisbatterij de netcongestie niet gaat oplossen. “Daarvoor is de thuisbatterij te klein en is hij te snel leeg. Met tien panelen op je dak kun je je batterij opladen, maar die is dan op de piekmomenten weer binnen een uur leeg. Je blijft dus afhankelijk van het net.” Nouwen ziet wel wat in een virtuele powerplant ook al staat die op dit moment nog in de kinderschoenen. Zij pleit er daarbij voor om te kijken naar het grotere plaatje. Volgens Van Leeuwen is dat lastig. Zijn voorkeur gaat uit naar de standalone thuisbatterij. Ook Van der Meij kiest voor deze optie. “Pak het probleem aan bij de bron. En is er te veel zon; zet dan de omvormer uit.” Subsidie De volgende stelling had betrekking op subsidie op batterijsystemen. Van Leeuwen is voorstander, Nouwen en Van der Meij zien er niet veel in. Opvallend dat ook tweederde van de aanwezigen in de zaal geen heil ziet in subsidie. Nouwen denkt dat ook zonder subsidie de verkoop van de thuisbatterij op gang komt. Min of meer hetzelfde idee is Van der Meij toegedaan. “Subsidie is weggegooid geld. De innovatie komt er toch wel.” Van Leeuwen sluit zich aan bij een opmerking vanuit de zaal dat subsidie een aanjager Van links naar rechts: Jacob van Leeuwen (Kiwatt), Miranda Nouwen (VDH Solar) en Dennis van der Meij (Solar Engineering) zijn het er niet over eens of het wenselijk is om subsidies te verstrekken op de aanschaf van de thuisbatterij. De interactie met de zaal maakte het congres tot een levendig geheel. Waarom hetzelfde doen als China? Laten wij ons focussen op de producten die zij niet maken
WEEGSCHAALSTRAAT 50 7324 BH APELDOORN T. 055 5998200 F. 055 5998219 van AtotZ www.geyer.nl Of het nu gaat om grote projecten of om kleine, ú en úw wensen staan bij GEYER in de spotlights. Goede kwaliteit en een duidelijk persoonlijk advies spelen daarbij de hoofdrol. Een betrouwbaar product, nauwkeurige assemblage en stipte levering, hebben bij GEYER altijd de hoogste prioriteit. OP ZOEK NAAR EEN VERDEELKAST VOOR UW PV INSTALLATIE...? Kijk voor onze vacatures www.geyer.nl of scan de QR-code.
15 #6 november 2024 De cijfers De publicatie van het Nationaal Smart Storage Trendrapport 24/25 markeert een belangrijk moment: voor het eerst is er complete en accurate marktdata van de Nederlandse batterijmarkt. Het biedt een overzicht hoe de markt ervoor staat en waar het de komende jaren naartoe zal bewegen. In 2023 zijn in Nederland 24.400 nieuwe batterijsystemen in gebruik genomen, met een totale opslagcapaciteit van 410 megawattuur, zo blijkt uit het Nationale Smart Storage Trendrapport 24/25 van Dutch New Energy Research. En dat is een ruime verdubbeling van het aantal batterijsystemen ten opzichte van 2022, want het totaal aantal batterijsystemen in Nederland komt hiermee uit op zo’n 40.000, met een totale capaciteit van 621 megawattuur. Het lijkt het begin van een groeicurve te zijn voor de Nederlandse batterijsector. In het basisscenario van Dutch New Energy Research groeit de verkoop namelijk naar verwachting naar 942 megawattuur extra opslagcapaciteit in 2024. In 2023 bedroeg de totale wereldwijde batterijopslagcapaciteit 85,7 gigawatt (GW), een ruime verdubbeling ten opzichte van 2022 (41,5 GW). China is daarbij koploper met een totaal van 35 GW, gevolgd door de VS (20,5 GW) en de landen van de EU (13 GW). Op Europees niveau kan Nederland nog wel wat terrein winnen, zo is af te lezen uit het rapport. In 2023 bedroeg de totale batterijopslagcapaciteit in Europa 36 GWh. Met 621 MWh aan geïnstalleerde batterijopslagcapaciteit droeg Nederland slechts 1,7 procent bij aan het totaal van Europa. Per hoofd van de bevolking scoort Nederland echter dichter bij het Europees gemiddelde. Duitsland is binnen de EU koploper met 12 Gwh, gevolgd door Italië met 7 Gwh. 89 Procent van de batterijopslagsystemen die via Nederland Europa binnenkomen is van Chinese oorsprong. China levert niet alleen een grote bijdrage aan het gestegen binnenlandse batterijvermogen: een ruime meerderheid van de in Europa verkochte batterijsystemen is van Chinese origine, waardoor de Europese ontwikkeling van batterijsystemen zwaar afhankelijk is van China. Binnen Nederland is in alle sectoren een significante groei van de batterijopslag te zien, maar vooral in de utiliteit is de groei opvallend: in 2023 is sprake van een spectaculaire groei ten opzichte van 2022: 215 Mwh in 2023, terwijl dat in 2022 nog om en nabij de 10 MWh betrof. Als we het hebben over het aantal batterijsystemen in Nederland dan zit de groei van 2022 naar 2023 vooral in de residentiële sector (woningen). Van 15.000 in 2022 naar 39.000 residentiële batterijsystemen in 2023. kan zijn. “De thuisbatterij voorkomt netcongestie. Mensen zullen eerder een batterij kopen als daar een subsidie op zit.” Natrium-Ion batterij Interessant was ook de lezing van Erik Kelder van de Delft University of Technology. Hij blikte vooruit naar de volgende generatie batterijtechnologie. De wijze waarop de grondstoffen voor de lithiumIon batterij op dit moment worden gewonnen gaat zich op termijn tegen ons keren, zo is zijn overtuiging. Europese regelgeving met betrekking tot mining worden strenger en Europa wil en moet op termijn minder afhankelijk worden van China. “De komende jaren gaan we een optimalisatie van de huidige Lithium-Ion batterij zien met behulp van AI. Hiermee is een betere monitoring van de batterij mogelijk en dus een verlenging van de levensduur”, aldus Kelder, die kijkend naar kosten, volume en veiligheid verwacht dat we in de toekomst onze blik moeten richten op de Natrium-Ion batterij. “Natrium is er in overvloed en het is goedkoop. Veiligheid is een belangrijk item. Natrium-Ion is minder vatbaar voor oververhitting, het is milieuvriendelijker en makkelijker te recyclen. Bovendien zijn de prestaties bij lagere temperaturen van een Natrium-Ion batterij beter dan die van een lithium-Ion. Het nadeel: de lifecycle van Natrium-Ion is korter dan die van Lithium-Ion, maar ook op dat gebied is verbetering mogelijk.” Kelder stipte bij zijn presentatie de nodige ontwikkelingen aan voor mobiele en stationaire toepassingen, waarbij als het om stationaire opslag gaat ook zink-lucht veel potentie heeft. Ook Kelder acht het van belang dat we minder afhankelijk worden van China. Hoe worden onze batterijen beter? De dag werd afgesloten met een paneldiscussie. Centrale vraag: hoe gaan we onze batterijen verbeteren? Voor deze discussie waren Wilbert Muilenberg (Landport Energy), Gijs Stevens (Libra Energy) en Henry Lootens (Lootens Vigleco) aangeschoven. Eerste punt van discussie was de veiligheid van batterijen. Het drietal is het er over eens dat veiligheid de hoogste prioriteit heeft en dat de overheid daarvoor kaders moet opstellen. Lootens vindt het niet zozeer aan de overheid om die kaders aan te geven. Dat kan volgens hem ook de markt zelf doen. Over de afhankelijk van China was wat meer discussie. Als Europa inzet op groene baterijen, dan kan het een groot deel van de productiecapaciteit van China overnemen. Volgens Stevens is het lastig om ook op dit gebied de concurrentie met China aan te gaan. “Als we het hebben over ‘groene batterijen’, dan zitten ze in China ook niet stil. Daar is men ook volop bezig met dit thema.” Ook voor Steeds meer PV-eigenaren investeren in energieopslag omdat de technologieën complementair zijn
SWITCH TO THE FUTURE Meer informatie
17 #6 november 2024 Lootens is het duidelijk: “Laat China lekker produceren en zorg dat je de batterijen die hiernaartoe komen goed recyclet. Voor ons is dat de manier om de grondstoffen hiernaartoe te halen.” Ook de zaal mengde zich in de discussie. ‘Waarom hetzelfde doen als China? Laten wij ons focussen op de producten die zij niet maken.” Dat een batterij, technisch gezien, relatief eenvoudig is te recyclen, daar is Batterijopslagsystemen is een thema dat leeft, getuige ook de grote opkomst tijdens het congres ‘Noodzaak van Storage’. Dagvoorzitter Peter Melis (links) in gesprek met (van links naar rechts) Wilbert Muilenburg (Landport Energy), Gijs Stevens (Libra Energy) en Henry Lootens (Lootens Vigleco). het drietal het wel over eens. Lootens: ”Maar recyclen is duur, dus dat gebeurt onvoldoende. We moeten nadenken over de productie. Hoe bouw je een batterij die ook weer makkelijk uit elkaar te halen is?” Ook hier komt de innovatiekracht van China weer om de hoek kijken. ‘China heeft zes keer meer recyclecapaciteit dan Europa’, zo weet een van de aanwezigen in de zaal te melden. En wat is dan het gevoel dat deze middag is blijven hangen bij de aanwezigen? Bij de afsluitende borrel werd het duidelijk. Allereerst de spectaculaire groei van de batterijopslagsystemen die momenteel gaande is. Vooral in de residentiële sector zet deze groei (in aantallen) de komende jaren door. Verder is de afhankelijkheid van China een belangrijk item. De overstap naar andere systemen dan Lithium-Ion is een mogelijkheid, maar ook op dit gebied zit China niet stil. Recycling is belangrijk, maar dan blijft de uitdaging hoe de markt kan voorzien in de enorme vraag die er aan zit te komen. Misschien is dat wel de belangrijkste conclusie van deze middag: een eenduidig antwoord op deze laatste vraag is er niet. Subsidie is weggegooid geld. De innovatie komt er toch wel
18 #6 november 2024 e V r l i c h t i n g n i e k De toekomst van verlichting Dutch Design Week vond dit jaar plaats van 19 tot en met 27 oktober. Het grootschalige designevenement lokte opnieuw vele duizenden bezoekers van over de hele wereld naar Eindhoven. Die internationale gasten kwamen voor een belangrijk deel ook naar de stand van Signify in Klokgebouw Hal 1. Signify presenteerde daar The Future of Lighting Design. Het voornaamste doel: kennis delen over circulariteit. Tekst: Art Publicity en Ton Brand Foto’s: Signify en Uitgeverij Gelderland ereldleider in verlichting Signify liet gasten het potentieel van 3Dprinten zien met een bar gemaakt van afvalmaterialen. Deze bar diende als een unieke ruimte om de visie van het merk op The Future of Lighting Design te presenteren. Naast deze innovatieve installatie werd ook een nieuwe collectie geometrische hanglampen van de gerenommeerde Britse ontwerper Sebastian Bergne getoond. Bio-circulaire en gerecyclede kunststoffen De van 3D-geprinte gerecyclede materialen gemaakte installatie, bood bezoekers een plek om in gesprek te gaan met vertegenwoordigers van Signify. Zo leerden ze uit eerste hand over de duurzame ontwerpprocessen van het bedrijf, “die de CO2-uitstoot met 76 procent verminderen in vergelijking met traditionele productietechnieken”, aldus een woordvoerder van Signify. Alleen al in het afgelopen jaar gebruikte Signify een indrukwekkende hoeveelheid van 80 ton bio-circulaire en gerecyclede kunststoffen. Bezoekers konden ontdekken hoe de 3D-geprinte armaturen van Signify’s submerk MyCreation naadloze maatwerkopties bieden, waardoor het gemakkelijker dan ooit is om duurzame ontwerpen te integreren in grote residentiële, commerciële en retailprojecten. Het openen van het gesprek over The Future of Lighting Design markeerde ook de lancering van de Gleam, de nieuwste collectie van MyCreation, ontworpen door de Britse industriële ontwerper Sebastian Bergne. De Brit kreeg de opdracht om de eenvoud van de klassieke gloeilamp opnieuw te interpreteren en transformeerde de gloeiende bolvormige hanglamp in een opvallend zevenzijdig, heptagonaal profiel. Sebastian Bergne De collectie bestaat uit twee varianten – een iets opgeblazen en de andere iets ingetogen – beide gemaakt van bio-circulaire materialen. Dankzij de flexibiliteit van 3D-printen is de Gleam verkrijgbaar in verschillende maten, elk gekenmerkt door horizontale lijnen die de nerf van de 3D-print volgen, wat een kenmerkend lichteffect en eigen sfeer creëert. Sebastian Bergne staat bekend om het transformeren van alledaagse objecten door zijn essentiële en mensgerichte benadering van design. Zijn innovatieve ontwerpen, geproduceerd door bedrijven als Luceplan, Pierre Frey, Tolix, Tefal, Muji, De Beers en Vitra, hebben hem prestigieuze internationale onderscheidingen opgeleverd, zoals de Red Dot, Design Plus en iF Product Design Awards. De 3D-geprinte armaturen van MyCreation bieden maatwerkopties, waardoor het volgens Signify gemakkelijker dan ooit is om duurzame ontwerpen te integreren in grote residentiële, commerciële en retailprojecten. W
19 #6 november 2024 r t i k e l n a a m “Het is een belangrijk onderdeel van mijn werk als ontwerper om te streven naar nieuwe geometrieën en nieuwe iconen die ons in ons dagelijks leven vergezellen. In mijn werkwijze probeer ik niet alleen deze nieuwe tijdsgeest te weerspiegelen maar ook de hedendaagse productiesystemen duidelijk in de ontwerpen naar voren te laten komen”, aldus Bergne. Signify benadrukt dat het grote stappen maakt in duurzaamheid. Zo produceert het bedrijf nu 3D-geprinte armaturen met 65 procent gerecycleerde en bio-circulaire materialen – een stijging van 55 procent ten opzichte van vorig jaar. In samenwerking met verschillende sectoren haalt het bedrijf ISCC Plus-gecertificeerde bio-circulaire materialen, betreffende afval en residuen van biologische oorsprong uit de landbouw, bosbouw en aanverwante industrieën, zoals tallolie uit de houtverwerkende industrie en gebruikte bakolie, samen met postindustrieel materiaal zoals polycarbonaatplaten van carports en verlichte reclame. Maar ook post-consumer materiaal, zoals gerecycleerde waterkannen in hun Water Duurzame innovatie in alledaagse projecten hoeft lang niet altijd ingewikkeld te zijn, beklemtoont Signify. Gleam, de nieuwste collectie van MyCreation, ontworpen door de Britse industriële ontwerper Sebastian Bergne.
20 #6 november 2024 l e k t r o t e c h n i e k Blue collectie, speelt een cruciale rol. Door dit afval om te zetten in filament, vermindert Signify de behoefte aan nieuwe grondstoffen – een essentiële stap voor duurzame verlichting. Signify had flink uitgepakt en gaf met presentaties, live talks en productdemonstraties inzicht in hun benadering van gerecycleerde materialen en hoe die benadering het pad van de toekomst van verlichtingsontwerp vormt. Op de stand namen verschillende displays de kijker mee in de productieprocessen, met name hoe gerecyclede materialen en de drastische vermindering van het aantal gebruikte componenten in een ontwerp, samen met een draaien-klik ontwerp, het assemblageproces vereenvoudigen. Minder schroeven, geen lijm – alleen precisie en doelgerichtheid. “Deze aanpak vereenvoudigt de recyclebaarheid en sluit aan bij Collection & Recycling Operations (CRO) voor het beheer van producten aan het einde van hun levenscyclus. Door afval te verminderen en de recycleerbaarheid te verbeteren, draagt Signify actief bij aan een gesloten kringloopsysteem voor MyCreation-verlichtingsproducten”, aldus Bart Maeyens, Hoofd van MyCreation, Signify. Individuele oplossingen Veel installateurs onder de aanwezigen hadden interesse voor de interactieve schermen in de Signify stand. Deze schermen toonden onder andere hoe professionals en consumenten simpelweg hun eigen verlichtingsoplossingen kunnen personaliseren en kiezen. Signify liet hiermee zien dat duurzame innovatie in alledaagse projecten lang niet altijd ingewikkeld hoeft te zijn. Meerdere functies in één component Maeyens: “Recente innovaties maken het ook mogelijk voor MyCreation om meerdere functies in één component te integreren, zoals het opnemen van trekontlasting in de behuizing van de armatuur, wat de noodzaak voor extra schroeven of plastic onderdelen elimineert. Deze innovatie resulteert in producten met tot wel 40 procent minder onderdelen in vergelijking met traditionele productiemethoden.” In tegenstelling tot traditionele spuitgietmethoden die afhankelijk zijn van metalen behuizingen, zijn de 3D-geprinte producten van MyCreation aanzienlijk lichter, wat de transportemissies met maximaal 28 procent vermindert en de totale productcyclus efficiënter maakt. “Signify laat een nieuwe visie zien, waarin duurzaamheid en innovatie niet draaien om overvloed, maar om het verfijnen van de essentie. Het gaat om het wegnemen van wat overbodig is – minder componenten, minder uitstoot, minder complicaties – terwijl de belangrijke zaken worden uitgelicht, zoals maatwerk en snelle orderverwerking”, aldus Maeyens. Voorspellingen voor de toekomst MyCreation zet grote stappen op het gebied van 3D-printen en verlichting. Vooruitkijkend stopt de focus op duurzaamheid van MyCreation niet bij de productiefase. Hoewel recyclingprogramma’s voor hun producten aan het einde van hun levensduur nog niet volledig operationeel zijn, is dit voornamelijk omdat MyCreation-producten deze fase nog niet hebben bereikt. Het bedrijf heeft echter al drie succesvolle testcases afgerond en bereidt de weg voor naar een toekomst waarin elke lamp en armatuur kan worden hergebruikt of gerecycled aan het einde van de levenscyclus. Het meest interessante aspect van deze overgang is hoe 3D-printen de verlichtingsindustrie vanuit meerdere perspectieven revolutioneert. Voor consumenten De mogelijkheid om op bestelling te produceren, elimineert de noodzaak van voorraden, wat ruimte, geld en energie bespaart. Deze duurzame technologie zal de manier waarop we producten selecteren, gebruiken en hergebruiken transformeren
21 #6 november 2024 r t i k e l n a a m biedt het ongekende productvariatie en maatwerk, met opties voor verschillende maten, kleuren en vormen die onbereikbaar zijn via traditionele productiemethoden. Deze flexibiliteit vertaalt zich in meer keuzes voor de eindgebruiker. Voor ontwerpers biedt 3D-printen verbeterde flexibiliteit in productcreatie, hoewel uitdagingen blijven bestaan met afwerking en bepaalde ontwerprestricties, zoals de moeilijkheid om een perfecte bol te printen. Signify pakt deze beperkingen actief aan door klanten de mogelijkheid te bieden hun verlichtingsontwerpen op maat te maken en snel te leveren. Dit maakt experimenteren met vormen en maten mogelijk, waardoor traditionele beperkingen worden overwonnen en creatieve mogelijkheden worden uitgebreid. Vanuit een productieperspectief moedigt 3D-printen het nemen van risico’s aan met snellere feedbackloops, waardoor producenten efficiënter kunnen printen, testen en itereren. De mogelijkheid om op bestelling te produceren elimineert de noodzaak van voorraden, wat ruimte, geld en energie bespaart, en aansluit bij moderne circulaire bedrijfsmodellen. Meer keuze en flexibiliteit “Voor consumenten zal de belangrijkste toekomstige ontwikkeling in verlichting meer keuze en flexibiliteit zijn. Stel je voor dat je een lamp kunt retourneren om te worden ‘hergevormd’ tot een nieuw ontwerp naarmate je behoeften veranderen. Het materiaal wordt niet verspild, maar eerder opnieuw gevormd, met slechts minimale energie. In een ideaal, digitaal gestuurd systeem kan dit proces zowel efficiënt als betaalbaar zijn”, blikt Bergne vooruit. “Deze duurzame technologie zal de manier waarop we producten selecteren, gebruiken en hergebruiken transformeren. Hoewel we dit implementeren voor verlichting, zal het ongetwijfeld door veel andere industrieën worden overgenomen. De positieve impact is simpelweg te groot om te negeren”, vult Maeyens aan. 3D-geprinte verlichtingselementen. Signify liet gasten het potentieel van 3D-printen zien met een bar gemaakt van afvalmaterialen. Stel je voor dat je een lamp kunt retourneren om te worden ‘hergevormd’ tot een nieuw ontwerp. In een ideaal, digitaal gestuurd systeem kan dit proces zowel efficiënt als betaalbaar zijn
JUNG QUICK CHARGE® USB-C oplader PD 60 JUNG.GROUP/USB Compact en krachtig: de PD USB-C oplader laadt op met maximaal 60 Watt. Ondersteunt Quick Charge 4+, Power Delivery en PPS. Compatibel met de A-, CD- en LS-serie.
#6 november 2024 23 0 C l u m n a m Duurzame blijvertjes gezocht Duurzaam installeren van slimme gebouwen. Poeh, als ik aan deze zin denk dan flitst er ontzettend veel door mij heen. Je moet weten: ik ben hier de afgelopen jaren al mee bezig. Je kunt bijna zeggen dat het mijn levenswerk is geworden in de nog 17 maanden dat mijn actieve carrière duurt. Althans, formeel mag ik dan met pensioen. En met dat laatste woord noem ik gelijk weer een woord wat met duurzaam installeren van slimme gebouwen te maken heeft. Ik schat dat het nu zo’n zes jaar geleden is dat wij met de branchevereniging Binnenklimaat Nederland de handen ineen sloegen. Beiden herkenden en erkenden we dat de wereld van klimaattechniek tegen enorme uitdagingen aan gaat lopen in de toekomst. Het belang van klimaattechniek en de energietransitie zou gaan toeslaan was onze overtuiging. Daarom creëerden we het Vakcentrum Binnenklimaattechniek. Eén plek waar alles rondom klimaattechniek en energietransitie (in gebouwen) bijeen kwamen. Waar toekomstig talent, en dan praat ik vooral ook over talent dat met de handen moeten leren werken, snel, vakkundig en zonder ballast, opgeleid kan worden. Het mooie was dat zowel de branche als de opleider waar ik voor werk de mouwen opstroopten. Samen met wel 50 bedrijven uit de branche, werd er een vakcentrum uit de grond gestampt. We waren amper begonnen of Covid kwam. Ineens kreeg het onderwerp Gezond Binnen een andere dimensie. En dat was nog amper over of er brak op verschillende plekken in de wereld, oorlogen uit met de Oekraïne als voorlopig heftigste. Voor de mensen daar maar zeker ook voor de prijzen voor energie. Paniek alom en ook kantooreigenaren krapten achter hun oren. De omslag naar ledverlichting en zonneenergie waren de eerste reactie maar langzaam maar zeker kwam ook het besef dat met klimaatsystemen veel meer te winnen is. En toen kwam ook Europa nog met wetgeving die de kantoren op haar kop gaat zetten. Op één of andere manier voelden we dat in 2018 al aan. En hoewel het vakcentrum Binnenklimaattechniek een langzame aanloop heeft in aandacht, raak ik elke dag meer overtuigd van de noodzaak. Slimme gebouwen schreeuwen op slimme, goed opgeleide mensen. En nu hoor ik je al denken: dat zijn vooral de ontwerpers, de echt slimme, hbo of wo opgeleide mensen. En ja, daar hebben we en gaan we nog veel meer behoefte aan krijgen. En toch denk ik dat voor ontwerpuitdagingen als eerste oplossingen komen door een toverwoord als AI of gewoon slimme ontwerpsoftware. Eerlijk gezegd ben ik daar niet zo bang voor. Ik ben veel banger voor de handjes. Handjes die in actie komen als de slimme gebouwen, met voorspelbaar onderhoud software, gebaseerd op oneindig veel verzamelde data, een signaal afgeven dat een klep in hoofdgebouw, ruimte 3.145, vervangen en ingeregeld moet worden. O ja, en dat is nog even geen moderne, prefab bedraadde, zichzelf installerende klep maar gewoon nog zo’n ouderwets ding uit 2022. Daar heb je mensen voor nodig die in korte tijd enthousiast zijn geworden voor het monteursvak in smartbuildings. Wat blijvertjes zijn en flexibel hun weg vinden in de snelle technologische ontwikkelingen die op ons afkomen omdat we wat afgesproken hebben in Parijs. Laten we daar snel mee beginnen zou ik zeggen. Nico van Leeuwen ROVC
24 #6 november 2024 Samenwerken moet, niemand kan het alleen En zo ging het balletje rollen De wereld van de elektrotechnische installatietechniek is er eentje van samenwerken. Een installatie bestaat immers uit een veelheid aan componenten die door diverse bedrijven worden geleverd. Op de beursvloer van de VSK-e ontstond tussen viertal familiebedrijven – allen met een Duitse moeder – het idee dat het hoog tijd was om te verenigen. Wat volgde was een golfdag waar klanten en medewerkers van Spelsberg, Theben, WAGO en Niedax in eerste instantie plezier hadden. Onmiskenbaar was echter ook de netwerkcomponent voelbaar die leidde tot goede gesprekken en een nieuwe drive voor de toekomst. bruiken om het optimale resultaat te krijgen. Kabelgoten, kabels, connectoren, alle mogelijke componenten in een schakelkast, gereedschappen, software enzovoorts. Toch wordt er door de groothandels en leveranciers van deze componenten niet bijzonder intensief samengewerkt. Beurzen zijn voor relatietechniek Tot deze conclusie kwamen de vier bedrijven Spelsberg, Theben, WAGO en Niedax ook toen zij op de beurs VSK-e met elkaar in gesprek raakten over dit thema. Was het toeval dat het hier om vier familiebedrijven gaat met een Duitse moeder? Is dat een reden dat het direct klikte en al snel enthousiaste plannen werden gesmeed? Robert Deenen is algemeen directeur van Spelsberg en legt uit: “Wij hebben als bedrijf ooit wel eens een golftoernooi georganiseerd en dat is goed bevallen. Het leek ons gezamenlijk een prima manier om mensen uit dezelfde branche en dezelfde markt bij elkaar te brengen.” Het idee werd efficiënt opgepakt. De vier bedrijven brachten lijsten samen met klanten uit de utiliteitsbouw waarvan in elk geval het idee bestond dat zij open zouden staan voor deze manier van ‘samenkomen’. Het golftoernooi Uiteindelijk reisden ruim 80 deelnemers af naar ‘Het Rijk van Nijmegen’ in Groesbeek. Degenen met een golfvaardigheidsbewijs werden ingedeeld in ‘flights’ om het spelletje te spelen; degenen zonder konden deelnemen aan een golfclinic om de beginselen onder de knie te krijgen. Directeur van Theben Nederland – Edwin Hannink – verwoordt de algemene tendens: “Het was een superdag. Mensen mixten uitstekend met elkaar en ook het weer hield zich op onverklaarbare wijze zeer goed. Dit heeft zeker bijgedragen aan de sfeer en de goede stemming tijdens de hele dag én de afsluitende barbecue. Het gevoel van ‘samen iets oppakken’ overheerste. Ondanks het feit dat gezelligheid het uitgangspunt was, is er ook gesproken over ons mooie vakgebied en zijn er her en der de noIng. M. de Wit- Blok De dagelijkse werkzaamheden van een E-installateur bestaan deels uit het installeren van onder meer elektra, lichtsystemen, kabeldraagsystemen en besturingskasten en het inregelen ervan. Bij dit installatiewerk gaan er vele componenten door zijn handen die hij op de juiste manier moet ge-
25 #6 november 2024 dige telefoonnummers uitgewisseld en afspraken gemaakt. De posts op social media na afloop van de dag hebben veel reacties opgeleverd; ook van zeer gerenommeerde groothandels in Nederland wat ons idee over samenwerken alleen maar versterkte.” We waren het even vergeten Samenwerken is van alle dag. Leuke dingen doen met elkaar ook. Tijdens de coronatijd werden deze twee zaken bemoeilijkt en zelfs deels onmogelijk gemaakt. Marcel Visser: “In coronatijd moesten we afleren om fysiek bij elkaar te komen, daarmee zijn we misschien ook wel een beetje vergeten hoe dat was. Met een golfdag als deze brengen we deze herinnering en het bijbehorende gevoel van ‘samen’ weer volop terug en dat zie je in de manier waarop mensen hierop reageren. Ik ben bij WAGO ‘partnership manager’. Dat geeft al aan hoe belangrijk mijn bedrijf het vindt om onze partners te koesteren, en dat geldt voor mijn collega’s ook. We moeten het samen doen.” Natuurlijk had de dag ook een zakelijk aspect. Maar niet met een eerste focus op omzet maar vooral in het gezamenlijk sparren over de markt, de trends en de producten die beschikbaar zijn om een optimaal eindresultaat voor de utiliteit te realiseren. Door de setting gebeurde dit als vanzelf. Klanten gingen sparren over de producten van de vier bedrijven en hier en daar zijn concreet projecten toegezegd. Jan van den Goorbergh is commercieel directeur bij Niedax en besluit: “Een fantastisch laagdrempelig evenement waarin we allemaal onze klanten de mogelijkheid hebben geboden een bredere scope te krijgen. En ja: we hebben allemaal dezelfde doelgroep maar onze producten zijn vooral complementair aan elkaar waardoor we elkaar niet spreekwoordelijk bijten. Wat overheerste was de Gelderse (en Brabantse) gemoedelijkheid en daar komt vaak wat goeds uit.” Verdeelkast met het Theben KNX MIX-actoren concept. De uitneembare busaankoppelaar biedt de nodige voordelen. Lasklem 221-2411 doorvoerconnector; in de markt het ‘WAGO’tje’ genoemd Nieuwe generatie Abox | Abox Pro kabeldozen is geschikt voor diverse montagesituaties. Kabeldraagsystemen als een van de vele onmisbare componenten in een uitgebreide elektrotechnische installatie WAGO GELBOX SNELLE EN VEILIGE BESCHERMING VAN INSTALLATIEKLEMMEN CONFORM IPX8 VOORDELEN: • direct gebruiksklaar • onbeperkt houdbaar • eenvoudig in gebruik • siliconenvrije gel • ipX8 certificaat aanwezig IPX8
www.elektropraktijk.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=