NEGENTIENDE JAARGANG SEPTEMBER 2024 # 4 Batterij Een nieuwe batterij en dus een nieuwe verdeelkast? Kabelbuigen Intercable Tools maakt beste buigtool voor kabel Project ‘Elk project moet een uitdaging zijn’ USP Vraag naar verlichting ONAFHANKELIJKE PRAKTIJKINFORMATIE VOOR DE ELEKTROTECHNISCHE BRANCHE
WEEGSCHAALSTRAAT 50 7324 BH APELDOORN T. 055 5998200 F. 055 5998219 van AtotZ www.geyer.nl Of het nu gaat om grote projecten of om kleine, ú en úw wensen staan bij GEYER in de spotlights. Goede kwaliteit en een duidelijk persoonlijk advies spelen daarbij de hoofdrol. Een betrouwbaar product, nauwkeurige assemblage en stipte levering, hebben bij GEYER altijd de hoogste prioriteit. OP ZOEK NAAR EEN VERDEELKAST VOOR UW PV INSTALLATIE...? Kijk voor onze vacatures www.geyer.nl of scan de QR-code.
Op 17 oktober 2024 van 12:00 tot 14:00 uur kunt u deelnemen aan het mini-congres ‘Energiemanagement concreet gemaakt’ van ABB. Op de Vakbeurs Energie staan energiemanagementoplossingen voor woningbouw, utiliteit en industriële gebouwen, duurzame energie en energiebesparing centraal. Tijdens de sessie (mét lunch!) ontdekt u o.a. meer over: • (Toekomstige) Europese en Nederlandse wetgeving • De energieslurpers in een woning, gebouw of industrieel gebouw • Oplossingen voor mogelijke netcongestieproblemen • Oplossingen voor batterijopslag • Afrekenen op daadwerkelijk gebruik • Tot wel 20% aan kosten besparen met slim energiemanagement Scan de QR-code om u aan te melden of ga naar to.abb/fdShrwCw elektrificerengeeftenergie.nl — ABB mini-congres ‘Energiemanagement concreet gemaakt’ In samenwerking met Vakbeurs Energie | 17 oktober 2024
#4 september 2024 4 o l u m n C i n Praktijkprojecten In de vorige editie blikten we in deze column terug op een bijeenkomst voor innovatiemanagers. Praktijkman Ernst Jan Luiten reageerde en plaatste enkele interessante kanttekeningen. De bijeenkomst schetste een mogelijke toekomst voor de installatiesector. Conclusie: de elektrotechnische installateur van de toekomst zal niet meer uitsluitend een technicus zijn, maar ook een adviseur, een data-analist en een innovator. Bovendien: de ET-installateur zal een onmisbare schakel vormen in de overgang naar een duurzame en technologisch geavanceerde toekomst. Luiten doet de voorspellingen af als ‘luchtfietserij’ en ‘dikdoenerij’. Hij ziet een enorm verschil tussen de geschetste vooruitzichten en de dagelijkse praktijk: ‘een stroomnetwerk dat op instorten staat, iets dat in de praktijk al veel klanten ervaren… door uitval of niet kunnen terug leveren van zonnestroom’. Hij legt de vinger op de zere plek: ‘Je kunt geen mensen vinden die hoogopgeleid zijn en aan het werk gaan… De praktijk is dat mensen met goede bedoelingen, onvoldoende kennis en ervaring dit werk gaan uitvoeren, hierbij een systeem (installatie) niet voldoende kennen en fouten ontstaan… Je loopt door de overvloed aan instelmogelijkheden, richtlijnen, wetgevingen, verplichtingen en keuringen steeds verder achter op de werkelijkheid’. Ook het vinden van kwalitatief goede elektronische materialen ervaart hij als problematisch: ‘Alles komt direct of indirect uit China en de kwaliteit is vaak belabberd’. Toch is het, ondanks alle dagelijkse beslommeringen, goed om je te beraden op de toekomst, want wie blijft doen wat-ie deed, krijgt wat-ie kreeg. Neemt niet weg: je zal in deze tijd maar installateur zijn. Van alle kanten wordt je aangeraden om plannen voor de langere termijn te maken. En dat terwijl je doorlopend te maken hebt met korte-termijn-beslissingen die de politiek neemt en waarop jij maar moet zien in te spelen. Elektropraktijk is voortdurend op zoek naar hoe ETinstallateurs de dagelijkse praktijk ervaren en schenkt daarom regelmatig uitgebreid aandacht aan – grote en kleine – projecten binnen het vakgebied elektrotechniek. We vernemen dan graag het hele verhaal, dus niet alleen het ‘trompetgeschal’, maar ook de eventuele beslommeringen, tegenslagen en uitdagingen. Heeft u een interessant project te melden? Neem dan contact op via redactie@elektropraktijk.nl Ton Brands Hoofdredacteur Batterij Een nieuwe batterij en dus een nieuwe verdeelkast? Om de PV-installatie beter te laten renderen liet Van Mourik Grondverzet (Beekbergen) een industriële batterij plaatsen. En dus kwam er een omvormer. En een managementsysteem. Maar ook een nieuwe verdeelkast. Diverse hardware, verschillende leveranciers. Wie is in zo’n situatie de regisseur? En als het eenmaal geïnstalleerd is, wie of wat bepaalt dan hoe de stroom loopt? Kabelbuigen Intercable Tools maakt beste buigtool voor kabel ‘Ontwikkel een buigtool voor middenspanningskabels met een ergonomische en eenvoudige bediening, waarbij een veilige werkomgeving gewaarborgd wordt’. Dat was de prijsvraag die Enexis een jaar geleden uitschreef in samenwerking met Stedin en Alliander. Intercable maakte volgens de jury het beste ontwerp en ging maandag 1 juli met de eerste prijs naar huis. 18 12
#4 september 2024 5 n h o u d I o u d h Project ‘Elk project moet een uitdaging zijn’ BeTec & Installaties uit Wenum-Wiesel (iets ten noorden van Apeldoorn) is een e-installatiebedrijf en specialist op het gebied van domotica, beveiliging en elektra. De combinatie is handig en historisch zo gegroeid, maar toch wil directeureigenaar en ex-marechaussee Daniël Kruitbosch (40) op termijn nog meer de kant van domotica op. “En dat met een beperkte club van specialisten.” USP Vraag naar verlichting Verlichting ontsluit de nacht voor de mensheid en is onlosmakelijk verbonden met onze ontwikkelingen. Zo steeg begin negentiende eeuw de vraag naar verlichting enorm als gevolg van de industriële revolutie. Welke invloed van maatschappelijke trends zien installateurs tegenwoordig als het gaat om de vraag naar verlichting? En verder in dit nummer Installatiebranche ziet productievolume terugvallen 7 ZILT werkt met team van combi-monteurs door heel Zuid-Nederland 8 Directeur Rob van Bergen vertrekt bij ISSO 9 Nieuwe RI&E tool voor de installatiebranche 11 Column ROVC 23 Column Fedet 29 Column Berry van Egten 35 Productnieuws 36 Colofon 42 Adverteerdersindex 42 Een compilatie van foto’s die in deze uitgave van ElektroPraktijk zijn gebruikt en die in één oogopslag een indruk geven van de diverse onderwerpen. 0% 60% 80% 100% Installatie-activiteiten van Nederlandse installateurs [Trend] Verlichting en armaturen Zonnepanelen Elektrische behuizingen/schakelkasten Domotica EV-laders Zonnecollectoren Batterijopslag NEGENTIENDE JAARGANG SEPTEMBER 2024 # 4 Batterij Een nieuwe batterij en dus een nieuwe verdeelkast? Kabelbuigen Intercable Tools maakt beste buigtool voor kabel Project ‘Elk project moet een uitdaging zijn’ USP Vraag naar verlichting ONAFHANKELIJKE PRAKTIJKINFORMATIE VOOR DE ELEKTROTECHNISCHE BRANCHE Bij de voorpagina 24 30
7 #4 september 2024 a M r k t n i e u w s Installatiebranche ziet productievolume terugvallen Foto: Techniek Nederland Na jaren van forse groei daalt het productievolume in de installatiebranche dit jaar met 0,7 procent. De terugval in de woningnieuwbouw en een dip in de utiliteitsbouw zijn de voornaamste oorzaken van de daling. Vanaf volgend jaar lijkt een licht herstel in te treden. Voor 2025 wordt een totale groei van 1,7 procent verwacht, in 2026 een groei van 2,4 procent. De cijfers zijn afkomstig uit het rapport Economische vooruitzichten 2025 en verder, dat onderzoeksbureau Bouwkennis opstelde in opdracht van Techniek Nederland. Woningnieuwbouw en infra in de lift De verwachting is dat het installatievolume in de woningbouw in 2025 met 4,8 procent groeit en in 2026 met 3,7 procent. De toename van het aantal nieuwe woningen levert investeringen op in onder meer infrastructuur, bekabeling en energienetten. Daarnaast is veel infrastructuur in Nederland toe aan een onderhouds- of renovatiebeurt. Als gevolg hiervan laat het installatievolume in de infrastructuur volgend jaar een groei zien van 1,1 procent en in 2026 van 1,7 procent. Het installatievolume in de utiliteitsbouw neemt met 0,1 procent toe in 2025 en groeit het jaar daarna verder met 1,7 procent. Installatiequote groeit De installatiequote, het aandeel van technische installaties in de totale bouwsom, groeit. Dit is een ontwikkeling die al decennia gaande is, maar de afgelopen jaren is versneld door nieuwe technologie en verduurzaming. De vernieuwingen zijn deels afgedwongen via regelgeving. De installatiequote is in 2024 nog altijd het grootst in de utiliteitsnieuwbouw (44,5 procent). In de woningbouw is de installatiequote het grootst in de markt voor groot onderhoud en renovatie (23,5 procent). Elektrotechniek heeft grootste potentieel Elektrotechniek speelt een centrale rol in de energietransitie. Verduurzaming en digitalisering leiden tot verregaande elektrificatie. Daar profiteren vooral elektrotechnische bedrijven van. Ook de vooruitzichten voor bedrijven in de klimaattechniek zijn positief. Ontwikkelingen als aardgasvrij bouwen van woningen, de eisen voor Bijna Energie Neutrale Gebouwen (BENG) en de behoefte aan koeling tijdens de warmere zomers zorgen voor een grotere vraag naar duurzame klimaatinstallaties. Opvallend is dat sanitair-installatiebedrijven minder profiteren van renovatiewerkzaamheden dan elektrotechnische bedrijven en bedrijven in de klimaattechniek. Cruciale rol technieksector Het rapport onderstreept volgens voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland de cruciale rol die de technieksector heeft in onder meer de energietransitie. “De vooruitzichten voor de branche blijven onverminderd positief. Het is dan ook belangrijker dan ooit om het techniekonderwijs aantrekkelijker te maken en de instroom te stimuleren. Daarnaast is het zaak om met digitalisering, prefab en industrialisatie de productiviteit in de branche te verhogen. Zo kunnen we méér voor elkaar krijgen met hetzelfde aantal mensen.”
8 #4 september 2024 a M r k t n i e u w s ZILT werkt met team van combi- monteurs door heel Zuid-Nederland Foto: ZILT TAUW neemt ‘afgifteplicht’ AEEA op in moederbestekken Advies- en ingenieursbureau TAUW heeft, in samenwerking met Stichting OPEN, als eerste in Nederland een ‘afgifteplicht’ geïntegreerd in haar moederbestekken. Met dit initiatief onderschrijft TAUW het belang van correcte afgifte van afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (AEEA) die vrijkomt bij bouw en sloop. TAUW heeft deze afgifteplicht opgenomen in alle bestekken die zij opstelt. Dit betekent dat bij sloopprojecten en renovaties de correcte afgifte van AEEA een vast onderdeel van de werkzaamheden wordt. Aannemers en onderaannemers worden hiermee gewezen op hun plicht om e-waste gescheiden in te zamelen en volgens de juiste procedures af te voeren. De zomermaand juli begon voor de medewerkers van installatiebedrijf Bill Jansen met een mooie verrassing. Eigenaar en oprichter Alex Traas onthulde maandag 1 juli de eerste bedrijfsbus met de nieuwe naam en huisstijl. Vanaf nu is het installatiebedrijf uit Goes onder de naam ZILT in Zuid-Nederland actief. Een nieuwe naam die verwijst naar de Zeeuwse grond waaruit het bedrijf is ontsproten, maar die ook een acroniem is voor Zeeuws Installatie Team. Tien jaar geleden vroeg Bill Jansen van het gelijknamige bouwbedrijf of Alex Traas bij hem wilde komen werken om de installatiewerkzaamheden uit te voeren. Al snel namen de werkzaamheden toe en besloten Jansen en Traas om deze werkzaamheden in een apart bedrijf onder te brengen, dat sindsdien Installatiebedrijf Bill Jansen heet. De laatste jaren is deze zelfstandige BV snel gegroeid en is Alex Traas ook eigenaar geworden. Daarmee werd het tijd om het installatiebedrijf nog meer op eigen benen te zetten. Vandaar dat Traas deze zomer het bedrijf heeft omgedoopt en een nieuwe huisstijl introduceerde. Brede klantenkring “In de eerste jaren werkte ik, en later ook mijn medewerkers, vooral aan projecten van het bouwbedrijf Bill Jansen. Maar al snel gingen we ook voor andere klanten aan de slag, zoals ontwikkelaars, beleggers, maar ook particulieren en bedrijven. Dat maakte het besluit om onder een eigen naam verder te gaan voor ons erg logisch”, zegt Traas. “Met ZILT profileren we ons nu als veelzijdig installatiebedrijf dat in heel Zuid-Nederland, Zuid-Holland, maar ook in Vlaanderen installatiewerk uitvoert.” Veelzijdig Het Zeeuws Installatie Team bestaat uit een groot aantal combi-monteurs. “Daarmee onderscheiden wij ons echt in de markt. Wij hebben meerdere monteurs die zowel de kwalificaties voor elektrotechniek als werktuigbouwkunde in huis hebben. Dat moet tegenwoordig ook wel”, vindt Traas. “Ons werk bestaat bijna volledig uit duurzame installatietechnieken. Warmtepompen, zonnepanelen, laadpalen en batterijsystemen vormen het leeuwendeel van onze werkzaamheden. Zo af en toe vervangen we nog eens een ketel, maar de meeste klanten zijn echt bereid om hun installaties te verduurzamen. Daar spelen wij dan ook gericht op in.”
9 #4 september 2024 a M r k t n i e u w s Directeur Rob van Bergen vertrekt bij ISSO Foto: ISSO BouwZo.nl beschikbaar Foto: ISSO Rob van Bergen heeft per 1 september afscheid genomen als directeur van ISSO. Sinds 2010 was hij naar buiten toe het gezicht van de organisatie. In de afgelopen bijna 15 jaar wist hij, samen met Michel Verkerk en het team, een omslag te realiseren naar voornamelijk digitale kennisontwikkeling. De lancering deze zomer van kennisplatform BouwZo (zie elders deze pagina) is in de ogen van Van Bergen een eerste afronding van dit proces en daarmee een natuurlijk moment om het stokje over te dragen. Zijn taken worden overgenomen door Michel Verkerk, die de afgelopen periode als operationeel directeur samen met Van Bergen de directie vormde. Verkerk deelt alle taken die nu op zijn bordje komen met een managementteam. Digitale wereld “Bij mijn komst was ISSO nog het kennisinstituut van de installatiesector dat jaarlijks verschillende publicaties uitbracht, vrijwel altijd op papier. Langzaam maar zeer gestadig hebben we koers gezet naar een digitale wereld. Daarbij kozen we een werkwijze die zich richt op digitale kennisontwikkeling en de mogelijkheid om kennis permanent up-to-date te houden”, vertelt Van Bergen. De kennis die professionals nodig hebben, vraagt om een plek waar iedereen betrouwbare bouwinformatie kan vinden. ISSO ontwikkelde voor dat doel het kennisplatform BouwZo. BouwZo toont onder andere de kennis van ISSO en andere kennisleveranciers. Iedereen met een ISSO Open profiel ontving vanaf 1 juli een activatiemail voor BouwZo.nl. Voor bestaande gebruikers zal het platform enkele verbeteringen bevatten ten opzichte van ISSO Open; zo is kennis beter vindbaar, de leesbaarheid is verbeterd en men kan het eigen profiel inrichten met persoonlijke voorkeuren. Heldere taakverdeling BouwZo is een onderdeel van ISSO. De missie van ISSO is ‘Beter weten, beter bouwen’. Daarvoor is veel betrouwbare kennis nodig, en niet alleen de kennis van ISSO, maar ook de kennis van andere leveranciers. Met de komst van BouwZo is het mogelijk om meer kennis te tonen en zijn de taken beter verdeeld: ISSO blijft kennis ontwikkelen, BouwZo geeft de kennis uit en zorgt voor een gebruiksvriendelijk platform. Kennis delen “BouwZo ontwikkelt zelf geen kennis, maar biedt juist de vele partijen in de sector de mogelijkheid om hun kennis te delen met ruim 18.000 professionals, studenten en docenten. Daarom is het platform open voor kennis van meerdere kennisleveranciers”, zegt Michel Verkerk, directeur van ISSO. “Zo kunnen we de professional veel meer kennis bieden. We borgen de kwaliteit door te stellen dat we alleen gevalideerde kennis tonen. Dat gaat via een voorgeschreven route conform ISO 19650. ISO 19650 is de norm voor het beheer van informatie over de gehele levenscyclus van een gebouw.” Kennismaken Professionals die geen ISSO Open profiel hebben, maar wel graag willen kennismaken met BouwZo.nl kunnen een gratis proeflicentie aanvragen via klantenservice@bouwzo.nl.
10 #4 september 2024 in Nederland: Bals Ledlines www.bals.nl Frangema Staal te Geel, België + Installatiegemak en maatwerk snel geleverd + Optimale lichtopbrengst en goede prijs-kwaliteit verhouding + Efficiënte samenwerking REDEFINE LIGHT Ledverlichting voor de professionele werkomgeving Nieuw 2024042 BA SA adv Elektropraktijk 90x132mm.indd 1 19-07-2024 10:05 NOODSTROOM VOOR KRITIEKE TOEPASSINGEN Aansluitklemmen serie HLAK HORA eTec • Geschikt van 25 mm² – 70 mm² • Compacte en robuuste constructie • Aanrakingsveilig conform DIN EN 50274 • Geschikt voor spanning tot 1000 V AC/DC • Modulair systeem, eenvoudig te koppelen • Snellere installatie; vereenvoudigde schroefmontage • Zowel horizontale- als verticale installatie mogelijk • Smalle bouwvorm Calpe.nl | 0342 - 45 15 44 | Barneveld OPVOORRAAD LEVERING BINNEN 24 UUR
11 #4 september 2024 a M r k t n i e u w s Nieuwe RI&E tool voor de installatiebranche Foto: Wokandapix Nieuwe cao Technische installatiebedrijf Foto: Cytonn Photography Techniek Nederland maakt melding van een nieuwe RI&E-tool in september. De tool maakt het volgens de ondernemersvereniging van technisch dienstverleners, installatiebedrijven en de technische detailhandel nog eenvoudiger om alle risico’s binnen een bedrijf of projectlocatie op één plek in kaart te brengen. In de nieuwe tool kunnen risico’s bijvoorbeeld nog duidelijker in beeld worden gebracht met de mogelijkheid foto’s te maken en er aantekeningen in te plaatsen. Daarnaast is de nieuwe tool sneller en beschikbaar als IOS en Android app. Bovendien heeft het koppelingen met onder andere het basis wettenbestand. Inloggen gaat eenvoudig met een Wij Techniek account. Soepele overgang Techniek Nederland belooft te zorgen voor een soepele overgang van de huidige naar de nieuwe tool zodat het bestaande RI&E en Plan van Aanpak bewaard blijft. Nadere informatie is vanaf medio september te vinden op de website van Techniek Nederland. Na lange onderhandelingen en discussies hebben werkgevers en vakbonden op 10 augustus een akkoord bereikt over de nieuwe cao’s in de Metaal en Techniek. “Om technische vakmensen voor de sector te behouden en de aantrekkelijkheid voor nieuwe medewerkers te vergroten, is gekozen voor een robuuste verbetering van de lonen”, zegt Ron Follon, hoofdonderhandelaar van de Federatie Werkgeversorganisaties Techniek (FWT) over het akkoord. Daarnaast is vooral ingezet op het voortzetten van de regeling vervroegd uittreden (RVU) voor werknemers met een zwaar beroep. Dit in combinatie met een programma dat de komende jaren opgezet gaat worden om de duurzame inzetbaarheid van werknemers te bevorderen. “We zetten hiermee alles op alles om de grote uitdagingen op de arbeidsmarkt het hoofd te bieden.” Looptijd van 22 maanden De cao’s Metaal en Techniek vormen samen met 30.000 werkgevers en 340.000 werknemers de grootste cao’s in de marktsector. Onder de cao Technisch installatiebedrijf vallen ruim 10.000 bedrijven met ruim 160.000 werknemers. De nieuwe cao Technisch installatiebedrijf heeft een looptijd van 22 maanden: van 1 april 2024 tot 1 februari 2026. De lonen stijgen per 1 juli 2024 met 7 procent, per 1 maart 2025 stijgen de lonen met 3 procent. De looptijd van 22 maanden geeft rust en duidelijkheid. “Met een totale loonsverhoging van 10 procent én een nominale verhoging van 100 euro bruto dragen we bij aan het herstel van de koopkracht van onze werknemers”, aldus Follon. worden de maandlonen verhoogd met 100 euro bruto en per 1 oktober 2025
12 #4 september 2024 a B t t e r i j e c h n i e k Een nieuwe batterij en dus een nieuwe verdeelkast? De Iwell batterij, in schema.
13 #4 september 2024 Om de PV-installatie beter te laten renderen liet Van Mourik Grondverzet (Beekbergen) een industriële batterij plaatsen. En dus kwam er een omvormer. En een managementsysteem. Maar ook een nieuwe verdeelkast. Diverse hardware, verschillende leveranciers. Wie is in zo’n situatie de regisseur? En als het eenmaal geïnstalleerd is, wie of wat bepaalt dan hoe de stroom loopt? Tekst: Martin Bongers Foto’s: Martin Bongers en H. van de Kamp Elektrotechniek Het leek ons een goed idee, zo’n stationaire accu”, vertelt Koen Spee, eigenaar/projectleider bij Van Mourik. “In 2021 kochten we een forse PV-installatie, maar het brengt steeds minder op als de zon schijnt. Sterker nog, dan het kost geld.” Spee: “Ik zal het nooit vergeten. Vorig jaar, Eerste Pinksterdag. Volop zon, niemand werkte. Die dag heeft ons 120 euro gekost aan negatieve prijs, dat is niet grappig. Toen ontstond het idee voor die batterij: de zelf opgewekte stroom opslaan en ‘s avonds gebruiken of aanbieden op de onbalansmarkt.” Piekvermogen Dus belde Spee zijn ‘huisinstallateur’, H. van de Kamp Elektrotechniek (in Lieren, sinds 1964). Eigenaar René van de Kamp: “Koen Spee vertelde me dat hij het oog had laten vallen op een Battery Energy Storage System (BESS) van Iwell. Ik ben in de bedrijfshal bij Van Mourik gaan kijken en ik zag daar een verdeler, die nog door het PV-bedrijf was aangebracht. Ik had meteen m’n twijfels. ik dacht: die is veel te klein voor een accu. De beperkte capaciteit van de rails viel me direct op.” Spee: “Ik moet zeggen, dat overviel me. Die verdeelkast is eigenlijk nog gloednieuw en ik ben er altijd vanuit gegaan dat de capaciteit voldoende was voor uitbreidingen, dat daar rekening mee gehouden was. Laat ik ’t maar op een duur misverstand houden.” Hoe dan ook, Van Mourik Grondverzet wilde een accu geïnstalleerd hebben met een omvormvermogen van 125 kW, bij een zonnestroominstallatie van 175 kW piek en een gecontracteerd vermogen van 55 kW. Spee: “De bestaande kast bleek inderdaad ontoereikend, omdat we er van uit moeten gaan dat er van drie De Iwell battterij met de omvormer De verdeler met grondverzetmachine "
SWITCH TO THE FUTURE FINDER RELAIS NEDERLAND B.V. Dukdalfweg 51 / 1041 BC AMSTERDAM Tel.: +31 (0)20 615 65 57 E-mail: finder.nl@findernet.com findernet.com ELEKTRONISCHE IMPULSEN MONOSTABIELE RELAIS SERIE 13 ELEKTRONISCHE RELAIS De Finder Serie 13 omvat elektronische impulsrelais, oproeprelais, monostabiele relais en multifunctionele relais Afhankelijk van het type zijn de Serie 13 relais geschikt voor TS35 railmontage of voor montage in een inbouwdoos TYPE 13.91 Geluidsarm elektronisch impulsrelais met instelbare tijdfunctie TYPE 13.81 Geluidsarm elektronisch impulsrelais TYPE 13.61 Multifunctie impuls/ monostabiel relais TYPE 13.31 Elektromechanische monostabiele relais TYPE 13.11 Oproeprelais met resetcommando TYPE 13.01 Elektronische impuls-/monostabiele relais Meer informatie
15 #4 september 2024 kanten stroom kan komen. Dat gebeurt in de praktijk nooit, want als de PV levert is het niet de bedoeling dat de accu dat dan ook doet, maar theoretisch zou het kunnen – als het mis gaat.” Vraagbaak René van de Kamp: “Er moest hoe dan ook een nieuw ontwerp komen. Daarop heb ik, als verantwoordelijke installateur, de regie naar me toegetrokken. Mijn eerste gedachte was: Hensel erbij halen.” Hensel Nederland (te Apeldoorn) is specialist in verdelertechniek. Het gaat dan ook om de grotere types, voor aansluitingen van 250 Ampère en hoger. Hensel levert daarvoor hoogwaardig installatiemateriaal en kastcomponenten. Ook heeft zij een paneelbouwservice, waarmee externe paneelbouwers ondersteund worden. En omdat Hensel bij de meest uiteenlopende projectsoorten betrokken is, kan zij de installateurs ook met knowhow en ervaring bijstaan – bijvoorbeeld als het gaat om de normeringen IEC 61439 en NEN 1010. Richard Cozijn, sales manager bij Hensel Nederland: “Wij worden inderdaad vaak als vraagbaak gebruikt. Niet zo heel gek natuurlijk: in onze verdeelkasten komt alles samen; een verdeler is letterlijk het centrum van een installatie en dus van een project.” Niet alleen installateurs bellen bij Hensel aan. Een kenmerk van de huidige onrustig markt (qua kosten en opbrengsten) is dat bedrijven op zoek gaan naar extra opslagcapaciteit of naar extra verbruiksapDe verdeler bij Van Mourik, de configuratie Een overzicht van de verdeler bij Van Mourik. ‘De koffiezetter is misschien wel onze grootste verbruiker’
16 #4 september 2024 paratuur, zoals laadpalen. Hensel wordt daardoor steeds vaker door dergelijke leveranciers benaderd. Cozijn: “Ze hebben veel verstand van hun eigen spullen, maar niet wat er allemaal geregeld moet worden binnen of naast de verdeler, wat de normen daarvoor zijn. En dat snap ik, want dat is ons specialisme. Dus als zij ons voor een project aan tafel roepen, dan willen wij graag zoveel mogelijk gegevens hebben om een goed advies te kunnen geven.” Cozijn geeft daarmee aan dat Hensel een zekere verantwoordelijkheid voelt. Dus wordt er standaard bij alle betrokken partijen direct om informatie gevraagd zodat Hensel dat samen kan voegen. “Ook in dit geval, bij Van Mourik”, zegt Cozijn. “Van de bestaande PV-installatie waren niet eens gegevens of tekeningen, wij hebben dus eerst op basis van alle input van de installateur en van Iwell een totaal nieuw schema gemaakt.” Nieuwe verdeler Maar betekent dit dan dat er altijd ‘automatisch’ een hele nieuwe verdeler nodig is, zodra er een extra batterij of laadpaal geplaatst wordt? Cozijn: dat ligt dus aan die warmteontwikkeling, als dat niet in de bestaande verdeler kan, dan wordt het inderdaad een hele nieuwe. Dat is een kwestie van goed doorrekenen. Wij moeten de verdeler in ieder geval altijd configureren voor de theoretisch hoogste mogelijke continue belasting die er maximaal doorheen kan lopen. Dus meer stroomaanvoer, of meer uitleveren, betekent: zwaarder uitvoeren.” Er zijn uitzonderingen op die ‘nieuw’-regel: soms kan het opgelost worden door een koppelkast voor of naast de bestaande kast te plaatsen. Wat eigenlijk ook een goede oplossing is voor de installateur, want hiermee is hij niet verantwoordelijk voor de oude verdeler. Cozijn: “Een bijkomend probleem is dat er in Nederland weinig controle was en is. En als er dan onvoldoende rekening gehouden wordt met de mogelijke warmteontwikkeling in de verdeler, is dat best link. Want dan voldoet die verdeler ook niet meer aan de IEC-normering met alle verzekeringstechnische risico’s van dien. Bij Van Mourik speelde dit ook.” Onbalans en management Overigens is het niet zo Van Mourik Grondverzet plotseling een grootverbruiker is geworden. Koen Spee: “Wij verbruiken nauwelijks stroom. Overdag Koen Spee (links) en Richard Cozijn voor de verdeler. Rene van de Kamp.
17 #4 september 2024 staat er wat kantoorapparatuur aan, de airco, af en toe de warmtepomp en in de werkplaats staat een hogedrukreiniger. De koffiezetter is misschien wel onze grootste verbruiker.” In de toekomst zal dat anders worden. Van Mourik Grondverzet heeft veel shovels en graafmachines waarvan een deel geëlektrificeerd zal worden. In de avond, kunnen ze dan aan de oplader. “En daarvoor is zo’n batterij dan ideaal”, zegt Spee. “Tot het zover is zetten we ‘m eerst in op de onbalansmarkt. Zo helpen we mee om het stroomnet te ontlasten en tegelijkertijd levert dat ons rendement op.” Het energiemanagementsysteem (EMS) van Iwell, de batterijleverancier, heeft hierin een centrale functie. René van de Kamp licht toe: “Een energieleverancier zoals Liander zoekt evenwicht op het net. Als er veel fluctuatie is in vraag en aanbod, dan is het handig als er ergens ‘expansievaten’ zijn waar een beroep op gedaan kan worden. Dat zijn die batterijen. En om daar gebruik van te mogen maken, wordt er door Liander betaald.” Maar hoe weet een batterij dan dat de klep open kan, bij wijze van spreken? Koen Spee vult aan: “Daar komt het EMS van Iwell om de hoek kijken. Iwell stuurt daarmee remote, op afstand, al ‘haar’ batterijen aan. Zelf heeft Iwell dan weer afspraken met een ‘energiemakelaar’ als Repowered, die continu alle actuele prijsafspraken in de markt monitort. Zodra de ‘onbalansprijs’ voor ons gunstig is, gaat er een signaal naar Iwell, althans naar het EMS en vervolgens naar onze batterij. Dat EMS zorgt er trouwens ook voor dat ik niet hoef na te denken of m’n stroom uit het net moet komen, uit m’n PV of uit de batterij. En als er straks laadstations komen, worden die ook automatisch gemanaged. Ik word dus totaal ontzorgd, zou je kunnen zeggen.” Verantwoordelijk Het is in het begin al aangehaald: diverse hardware, verschillende leveranciers. Wie is dan waarvoor verantwoordelijk? Richard Cozijn: “Onze verdeler wordt vanuit ICE 61439 gezien als een black box. Voor alles wat er binnen die verdeler gebeurt, zijn wij aansprakelijk. Let wel: dat geldt tot vóór de hoofdschakelaar en ná de afgaande groepen. Daar is de installateur verantwoordelijk, op basis van NEN 1010.” René van de Kamp: “Neem als voorbeeld zo’n toekomstig laadstation voor het machinepark. Elk aansluitpunt van een laadstation moet volgens NEN 1010 worden aangesloten op een afzonderlijke eindgroep in de verdeelinrichting. Daar mag ik dus op aangesproken worden.” En Cozijn vervolgt: “Stel dat er zich oververhitting in de verdeler voordoet, dan is in principe de beveiliging niet in orde. Kan een productiefout zijn, of niet goed doorgerekend. Maar uiteindelijk zijn wij, als verdelerleverancier, verantwoordelijk voor wat er in de kast gebeurt.” Soms merkt Hensel dat een verdeler is berekend op een bepaald vermogen, maar dat een installateur toch een paar aanpassingen deed. “Dan voldoet de configuratie niet meer aan de normen. Om die reden maken we foto’s, om in geval van calamiteiten aan te kunnen tonen hoe de kast is opgeleverd.” Marktontwikkeling Richard Cozijn: “We zien helaas dat er steeds minder deskundigheid is. ‘Installateur’ is een vrij beroep geworden. De techniek wordt steeds gecompliceerder en het productontwerp gaat steeds sneller. En het kan niet anders, NEN loopt qua normeringen achter de feiten aan en dus zien we dat er veel fout gaat, ook bij verdelers. Vroeger had je één ingaande voeding en wat afgaande groepen, maar tegenwoordig heb je te maken met netvoeding, PV-voeding en batterijvoeding. Dus die afgaande groepen worden veel zwaarder en meer continu belast.” Over de marktpositie van Hensel zelf is Cozijn optimistisch. “Wij zijn een specialist. Daar is altijd vraag naar, vooral omdat steeds meer bedrijven ‘de breedte’ ingaan. Zij kunnen, anders dan Hensel, maar een klein stukje van het vraagstuk oplossen. Wel werken we samen met andere leveranciers, zoals Dehn, voor overspanningsbeveiliging. Door samen te werken kun je toch een totaaloplossing leveren. Ik zeg wel eens: het gaat om kennis en kennissen!” René van de Kamp denkt er hetzelfde over. “De trend is inderdaad dat iedereen alles wil leveren. Maar kun je overal evenveel verstand van hebben? Wij kiezen er voor om juist niet alles aan te pakken. Wel werken we samen, bijvoorbeeld met een warmtepompspecialist. Nee, onze prioriteit ligt bij de wensen van onze vaste klanten. En voor hen zijn we dan graag de projectregisseur, zoals we dat bij Van Mourik geweest zijn.” x PV-installatie bij Van Mourik. Grondverzetmachines van Van Mourik. ‘We zien helaas dat er steeds minder deskundigheid is. ‘Installateur’ is een vrij beroep geworden’
18 #4 september 2024 a K b e l b u i g e n n i e k Intercable Tools maakt beste buigtool voor kabel ‘Ontwikkel een buigtool voor middenspanningskabels met een ergonomische en eenvoudige bediening, waarbij een veilige werkomgeving gewaarborgd wordt’. Dat was de prijsvraag die Enexis een jaar geleden uitschreef in samenwerking met Stedin en Alliander. Intercable maakte volgens de jury het beste ontwerp en ging maandag 1 juli met de eerste prijs naar huis. TEKST: Gerrit Tenkink FOTO’S: Uitgeverij Gelderland, Intercable Nederland en Enexis e energietransitie is in volle gang en dat betekent dat we meer kabel gaan leggen, maar dat de diameter van de kabel ook steeds groter wordt. En dus werken de monteurs ook met steeds stugger wordende kabels en worden zij geconfronteerd met een toenemende fysieke belasting. Het handmatig buigen van kabels gebeurde tot nu toe met spierkracht en vaak in ongemakkelijke werkruimtes, zoals sleuven en kelders. Het ontwikkelen van een buigtool voor kabel vergemakkelijkt het werk van de monteur aanzienlijk. Vandaar deze prijsvraag”, vertelt Mirjam Kop, directeur HSE Enexis Groep, aan het begin van de prijsuitreiking in Arnhem. “Exact een jaar geleden kregen we het signaal van diverse aannemers dat het handmatig buigen van de kabel een te zware belasting is. De mentaliteit is nog altijd eentje van ‘We fixen het wel’, maar eigenlijk is het niet normaal. Temeer omdat je weet dat in de toekomst de kabels alleen maar dikker worden en er meer gelegd moet worden. Maar waar haal je de kennis vandaan om een product te ontwikkelen dat het werk makkelijker en aangenamer maakt? Die kennis zit bij de markt; de aannemers, de installateurs en de bureaus die dit soort innovaties kunnen ontwikkelen. Vroeger waren we van mening dat de markt dit soort innovaties zelf moest aandragen, maar we zijn als netbeheerders van mening dat er hier ook een taak voor ons ligt. Vandaar deze prijsvraag.” Drie oplossingen Uit de zestien geïnteresseerde partijen volgden zes inzendingen, waaruit de jury uiteindelijk een drietal oplossingen selecteerde, te weten de buigtools van IngeniCarlo Milani, exportmanager van Intercable Tools hoofdkantoor in Bruneck (Italië) geeft een demonstratie met de winnende buigtool. "D
19 #4 september 2024 r t i k e l n a a m eursbureau Kieu, Hytorc Nederland en Intercable Tools. Zij presenteerden, na een ontwikkeltraject van circa zes maanden, hun innovatie aan een breed publiek van aannemers, netwerkbedrijven en installateurs. Het was Intercable dat met de eer ging strijken. De buigtool van Intercable heeft indruk bij de jury gemaakt door de mogelijkheid om in een aantal eenvoudige stappen een goede radius te maken. Tevens viel de directheid waarmee de druk op de kabel aangepast kan worden, ook tijdens het buigen, in de smaak. Het winnende ontwerp, dat voor diverse kabeltypes inzetbaar is, wordt binnenkort in productie genomen. Intercable won met deze buigtool alvast een mooie opdracht namens Enexis en Stedin. En ook diverse onderaannemers zijn geïnteresseerd in deze tool. Eigenschappen Tijdens de presentatie vertelt Intercable Nederland-directeur Reinier Kok waar zijn medewerkers in samenwerking met het Intercable-ontwikkelteam in Italië naar hebben gekeken. “Het moest in Reinier Kok, directeur Intercable Nederland (links), en Carlo Milani, exportmanager van Intercable (Italië) tonen trots hun innovatie en de bijbehorende ‘bokaal’. Na afloop konden de aanwezigen de drie gepresenteerde innovaties van dichtbij bekijken.
17-18-19 september Expo Houten Kom naar dé elektrobeurs van Nederland! De meest toonaangevende elektrobeurs van Nederland staat voor de deur: Elektro & Klimaat. Het thema is ‘terug naar de praktijk’. Op het programma: lezingen van onder andere Henry Lootens en Dennis van der Meij, een College Tour en toolboxmeetings. Je kunt ook gratis je VCA-diploma halen. Verder hebben we livemuziek, een snack en een drankje voor je. Scan de QR-code of ga naar elektro-klimaat.nl en bestel je gratis ticket!
21 #4 september 2024 r t i k e l n a a m onze ogen een buigtool zijn die krachtig is, maar ook licht van gewicht, zodat deze makkelijk mee te nemen is. Ook de afmeting is van belang, omdat je hem ook moet kunnen gebruiken in bijvoorbeeld kleine kelderruimtes. Daarnaast moet de buigtool makkelijk in de bediening zijn en geschikt voor verschillende kabeldiameters, uiteraard zonder de kabel te beschadigen. En ook belangrijk: de trapezevormige schroefdraad is bestand tegen vuil, zoals zand en modder.” Andere innovaties Carolijn Schoofs, manager Netwerkinnovatie bij Enexis, laat weten dat dit initiatief naar meer smaakt. “We hebben bij deze innovatie gebruik gemaakt van de innovatiekracht van de markt. De goede samenwerking tussen netbeheerders, leveranciers en aannemers heeft hier vandaag geleid tot drie mooie ontwerpen. Bij toekomstige projecten kunnen dit soort innovaties ook komen van bijvoorbeeld start-ups of universiteiten. De hele energietransitie betekent een geweldige uitdaging, waarbij we willen kijken hoe we processen kunnen versnellen, vereenvoudigen, ergonomischer en veiliger kunnen maken. Dit is wat ons betreft het begin“, aldus Schoofs, die bij de vraag wat dan wellicht een volgende prijsvraag of innovatie is, naar haar collega Tjeerd Boersma kijkt. “Ik denk dat we tussen nu en een jaar een flinke stap verder zijn met een MS stekkerbaar concept. We zitten middenin een andere prijsvraag hiervoor. Ook zijn we een samenwerking gestart met een startup om te verkennen of we een technologie kunnen ontwikkelen voor het sleufloos ontkernen en verzwaren van kabels”, zegt Boersma. Op zoek naar innovatie, waarbij de netwerkbeheerders het initiatief nemen en de markt uitdagen is volgens het tweetal een goede manier om stappen te zetten en zo de uitdagingen die er liggen aan te pakken. x Het grote aantal aanwezigen laat zien dat er behoefte is aan dit soort innovaties.
22 #4 september 2024 WWW.ETEPRO.NL IP68 railkokersysteem Zorgeloos energie distribueren? Bekijk onze waterdichte busbar op de website
#4 september 2024 23 0 C l u m n a m Zet niet alleen het licht, maar ook de mensen aan Vroeger prutste ik als jonge jongen al snel met elektriciteit. Bij mij begon het met geluidboxen. Ik ontdekte dat het vrij eenvoudig was om met wat hout, diverse speakers en een linnen doek om voor die speakergaten te spannen, grote geluidboxen te maken. Waarom ik dat ging doen? Van mijn vader mocht ik ABSOLUUT niet iets gaan doen met 220 Volt. Dat was verboden. Te gevaarlijk. Audio mocht wel. Dat was volgens hem niet gevaarlijk. Het intrigeerde mij blijkbaar dat ik door het parallel knopen van wat koperdraden, opeens in verschillende hoeken van mijn kamer prachtige muziek kon laten horen. Het was een extasemoment. HET WERKT, en wat een power kwam eruit ! Ik werk bij een technische opleider en geef alles behalve les. Slechts 3 keer per jaar doe ik een training techniek voor niet-technici. Voor nieuwe marketing- sales- restaurant- of planningscollega’s die ingewijd worden in al die technische begrippen die ons bedrijf dagelijks bezigen. Pneumatiek, sterkstroom, NEN3140, PLC’s en noem maar op. Zodra ze dat soort kreten horen, mag bij hen een stukje herkenning volgen. Je werkt immers bij een opleider. Zo’n acht jaar geleden is het begonnen. Ik werd er steeds opnieuw voor gevraagd omdat ik van alles net niet teveel wist. Want dat is de valkuil van techneuten: echt alles willen vertellen en liefst zo ingewikkeld mogelijk. Dat werkt niet met mensen die denken zeker te weten dat ze niets met techniek hebben. Het lukt mij blijkbaar om in Jip en Janneke taal de collega’s mee te nemen in de elektrotechniek. Want daar begin ik mee. Ik vertel ze altijd dat de wereld van tegenwoordig niet meer zonder elektriciteit kan. Dat ook bijna alle werktuigbouwkundige techniek, wel een ventiel of een klep herbergen die open of dicht worden gezet met…..een elektrisch signaal. Ik weet ze binnen 5 minuten het gevoel te geven dat ze snappen wat elektrische spanning en stroom is. Daar heb ik hele leuke animaties voor. Dat alles staat en valt bij een stroomkring. Ik laat ze al snel oefenen met een geweldige simulatie die je gratis kan gebruiken van de Peth universiteit in Amerika. Ze vinden het gelijk leuk: “Kan ik dat thuis ook doen met mijn zoontje???”. Natuurlijk kan dat !!! Dan komen we al snel op het aan- en uitschakelen van…... Ja, zeg het maar. Alles schakelt aan of uit. Ik vraag iedereen minstens 1 dingen te noemen die ze vandaag hebben aangezet. De voorbeelden volgen elkaar snel op want iedereen denkt wel een slimmer antwoord te moeten geven. Voor ze het weten, kunnen ze een eenvoudige schakeling lezen. Tijd om de daad bij het woord te voegen. Ik laat ze een ‘EN’ schakeling bouwen met draden om met twee schakelaars en een lamp, licht te maken. Deze tweehandsbediening leg ik uit aan de hand van een scherp mes dat champignons in stukjes hakt en waar je als operator niet je handen tussen moet krijgen. Dus een tweehandsbediening. Ik zie ze schrikken en denken aan al dat bloed. Maar ze begrijpen het…….. Dan gaan ze aan de slag. Voeding, draad naar de bovenkant van de schakelaar, onderkant schakelaar draad naar de bovenkant 2e schakelaar. Onderkant 2e schakelaar naar de bovenkant lamp, onderkant lamp naar de min. En dan……hier draait alles om. We zijn nu 29 minuten onderweg in de cursus en nu gebeurt iets magisch. Ze mogen op beide schakelaars drukken. Een gejuich stijgt op. De wangen worden rood van opwinding. HIJ DOET HET !!!!!! Menigmaal wordt me gevraagd een foto, of nog beter, een kort filmpje te maken voor thuis. Hoewel de cursus nog bijna 5 uur duurt, heb ik ze vanaf nu 5 uur lang gewonnen. Ze snappen het. Ze zijn toch wel technisch. Ze kunnen het want….het lampje ging branden. De installatiebranche zoekt dringend mensen. Nu! Maar over een paar jaar…..ik heb het eerder geschreven…..dan komen de problemen pas echt. Hoe krijg je mensen gevangen in de magie van de techniek. Gelijk naar een mbo opleiding sturen? FOUT !!! Het is heel eenvoudig: vang ze met een beginnerstraining techniek en laat ze het magische gevoel ervaren dat ze snappen wat elektriciteit is (maar niet heus), dat ze een eenvoudig schema kunnen lezen, en ze dit ook kunnen opbouwen. En laat ze dan die schakelaar indrukken. Dan heb je ze. Nico van Leeuwen ROVC
24 #4 september 2024 m r P o j e c t a ‘Elk project moet een uitdaging zijn’ BeTec & Installaties uit Wenum-Wiesel (iets ten noorden van Apeldoorn) is een e-installatiebedrijf en specialist op het gebied van domotica, beveiliging en elektra. De combinatie is handig en historisch zo gegroeid, maar toch wil directeur-eigenaar en ex-marechaussee Daniël Kruitbosch (40) op termijn nog meer de kant van domotica op. “En dat met een beperkte club van specialisten.” Tekst: auteur Foto’s: fotograaf ant kiezen is volgens hem noodzakelijk. “Je kunt niet goed zijn in alles. Mijn hart ligt bij de domotica. Ik heb zelf de nodige opleidingen op het gebied van KNX gedaan, naast de Basis ook de Advanced en op termijn wil ik ook de KNX-Tutorcursus volgens, zodat ik zelf kan opleiden. Als mijn bedrijf verder groeit, dan is het deze kant op, maar wel met goede mensen die goed zijn opgeleid en verstand van zaken hebben.” Gesjoemel Maar eerst even terug naar waar het bedrijf nu staat. Bij BeTec & Installaties werken op dit moment vier mensen. Het bedrijf presenteert zich als specialist in domotica, beveiliging en elektra. In opdracht van vaste partners installeert BeTec pv-panelen en standaard elektra. Als partner van Hager installeert BeTec ook E3/DC-accusystemen bij particulieren. Dit gebeurt voornamelijk bij high-end projecten. ‘Massa=Kassa’ is aan Kruitbosch niet besteed: “Vorig jaar hadden we nog negen medewerkers en huurde ik af en toe zzp’ers in, maar daar ben ik mee gestopt. Het waren kundige monteurs, maar bij meer projecten is er ook altijd van alles omheen te regelen en daar heb ik geen behoefte aan. Ik wil werken aan mooie opdrachten en een goede kwaliteit van werk leveren. Bij mij betaalt de klant misschien iets meer, maar hij weet zeker dat het goed komt”, zegt de 40-jarige exmarechaussee, die nog een andere reden noemt om bepaalde delen van het e-werk de rug toe te keren. “Als wij een laadpaal plaatsen, dan doen we dat netjes volgens IEC 61851. Maar ik zie dat er wordt gesjoemeld en niet-gekeurde varianten op de markt komen. Daar kun je nooit tegenop concurreren en dat is niet mijn manier van werken.” Luxe woningbouw En dus wil Kruitbosch zich richting de toekomst specialiseren op het gebied van domotica en iets specifieker: KNX. Dat kan utiliteit zijn, maar ook de luxe woningbouw. Vooral in de luxe woningbouw ziet hij mogelijkheden. “Wat de klant verzint, dat kunnen wij maken. Stel hij wil op zijn visualisatie een lampje wanneer de groene container klaar moet staan voor leging. Dan installeren we een groen lichtje op zijn visualisatie. Ook op het gebied van beveiliging is van alles mogelijk. Op het moment dat iemand het alarm activeert, gaat automatisch de verlichting uit, de luiken naar beneden en na een aantal seconden de deur op slot. Maar ook het sluiten van de gordijnen of het regelen van de verlichting ‘op spraak’ is allemaal mogelijk. Ik vind het een uitdaging om dit soort combinaties te maken. Met de free@home standaarddomotica kun je 80 procent van het installatiewerk Daniël Kruitbosch, directeur-eigenaar van BeTec & Installaties in Apeldoorn: “Ik wil alleen groeien als ik dat kan doen met de goede mensen om mij heen. De kennis en vaardigheden van het personeel zijn cruciaal voor het succes van je bedrijf.” W
25 #4 september 2024 p o t l i g h t a m doen. Maar ik wil juist bij de overige 20 procent horen. Net even die extra’s leveren. En tegelijkertijd moet een dashboard gebruiksvriendelijk zijn. Ik kom nog te vaak op locaties waar een systeem is ontworpen, waar de klant niet mee kan omgaan. Het gevolg is dat hij de helft van de mogelijkheden niet meer gebruikt of dat alles is ontregeld.” Hobby In 2002 volgde Kruitbosch een 4-jarige BBL-opleiding. Maar omdat zijn werk na het behalen van zijn diploma nog voornamelijk bestond uit hakken, boren en frezen besloot hij over te stappen naar de Marechaussee. Daar werkte hij als beveiliger 12,5 jaar in het binnen- en buitenland, maar zijn liefde voor de techniek bleef. Daarom besloot hij in 2017 zijn eigen bedrijf te starten: BeTec & installaties. “Ik het begin legde ik me voornamelijk toe op het aanleggen van beveiligingssystemen, vandaar de naam BeTec, wat staat voor BEveiligingsTEChniek. Gaandeweg kwamen daar ander domotica-onderdelen bij. Ik heb nu voordeel van mijn elektrotechnische opleiding, want naast het programmeren van de KNXsoftware heb ik kennis van het reguliere e-werk. Klopt er iets niet in de meterkast, dan zie ik dat ook en het lezen van een elektrotechnische tekening is voor mij geen probleem.” Interessante projecten Inmiddels heeft BeTec & installaties al een flink aantal interessante projecten “We hebben bij Museum De Fundatie zo’n 350 lampen geprogrammeerd op basis van Dali in combinatie met KNX en hebben de visualisatie van XXTER toegevoegd aan de installatie. Nu kan de ICT’er van het museum met de telefoon in zijn hand de verlichting per schilderij of kunstwerk aansturen.”
26 #4 september 2024 Kijk op lumiko.nl of bel 088 002 3300 Onderdeel van elektrotechniek De Lumiko Compact led serie is uitgebreid met twee semi inbouw spots: de Lumiko Piran COB en de Lumiko Palermo COB. Beide richtbare en dimbare led spots zijn compact en bieden vele toepassingsmogelijkheden. De Piran led spot kun je recht naar beneden richten, maar het is ook mogelijk om hem een beetje te kantelen om iets mooi uit te lichten of om ruimte op een speelse manier te voorzien van een prettige spot verlichting. De Palermo led spot kun je zwenken, een beetje laten uitsteken en eveneens gebruiken als richtspot. 400 of 415 Lumen en 2700 of 3000K Zowel de Lumiko Piran COB als de Lumiko Palermo COB spots zijn verkrijgbaar in een uitvoering met een e ectieve lichtopbrengst van 400 of 415 Lumen en de lichtkleur warm wit (3000K) of extra warm wit (2700K). Overige specificaties van deze veelzijdig semi inbouw spots voor binnenmontage: wattage van 3.1W, 350mA, buitendiameter van 50 mm, waterdichtheid van IP20 en verpakking per stuk. Standaard met zwarte anti reflectie ring De spots in de Lumiko Piran COB led spot serie worden standaard geleverd met een zwarte anti reflectie ring. Als die bijvoorbeeld niet past in het design is die desgewenst te vervangen door onze witte of goudkleurige uitvoering. LUMIKO PIRAN EN PALERMO COB LED SPOTS: BIJZONDER VEELZIJDIG NIEUW Piran Palermo
27 #4 september 2024 p o t l i g h t a m op zijn naam staan, onder andere bij de Penitentiaire Inrichting (PI) in Balkbrug. “Het beheer van deze PI is in handen van BAM. Er waren problemen met de vloerverwarmingsactoren. De Bam heeft mij voorzien van het juiste software project. Wat onderaannemers van de BAM konden de storing niet verhelpen, de BAM heeft zelf geen programmeurs in dienst, dus kwamen wij in beeld. Gelukkig konden wij het probleem binnen een dag verhelpen.” Hij voegt er aan toe dat zijn achtergrond bij de marechaussee waarschijnlijk heeft geholpen om bij deze klus binnen te komen. “Wil je aan het werk binnen een PI dan heb je allereerst een VOG (Verklaring Omtrent Gedrag) nodig. Met mijn achtergrond bij de Marechaussee, waar ik bijvoorbeeld ook werkte bij de recherche, was dat niet zo’n probleem”, vertelt hij lachend. En zo komen Kruitbosch en zijn medewerkers van het ene aansprekende project in het andere terecht. Bij Museum De Fundatie waren er problemen met het aansturen van de verlichting. “Verlichting in een museum is specialistisch werk. De aansturing van de verlichting werkte niet naar behoren. We hebben zo’n 350 lampen geprogrammeerd op basis van Dali in combinatie met KNX en hebben de visualisatie van XXTER toegevoegd aan de installatie. Nu kan de ICT’er van het museum met de telefoon in zijn hand de verlichting per schilderij of kunstwerk aansturen. En dat is belangrijk, want veel van de tentoonstellingen wisselen met regelmaat en alles moet dan weer opnieuw worden uitgelicht.” ‘Nee’ zeggen De afgelopen tijd waren de mensen van BeTec & Installaties aan het werk bij meerdere ‘veiligheidsgevoelige’ omgevingen, zoals het politiebureau in Apeldoorn, het stadhuis in Wageningen en de rechtbank in Alkmaar. “Stuk voor stuk hele mooie projecten, maar de luxe woningbouw vind ik het mooist. Daar kan ik mijn creativiteit kwijt door extra functies toe te voegen die de klant nog niet kende. Waarbij je uiteraard wel moet oppassen dat je de klant niet voorbij loopt. De functies die je toevoegt moeten wel passen bij de vraag van de klant, want het moet niet mijn speeltje worden. Maar klanten in de luxe woningbouw die iets willen met domotica zijn meestal wel in voor deze extra’s, dus ik schroom niet om de mogelijkheden te laten zien. Ik moet zelf nog wel ‘nee’ leren zeggen, want daar heb ik moeite mee en dat is mijn valkuil. We pretenderen dat we alles kunnen maken wat de klant vraagt. In de praktijk betekent dit dat ik net zo lang puzzel en zoek tot ik de oplossing heb gevonden. Soms tot laat in de avond. Dat vind ik machtig mooi. Elk project moet een uitdaging zijn om er iets moois van te maken.” x Klant Leersum. De afgelopen tijd was BeTec & Installaties aan het werk bij meerdere ‘veiligheidsgevoelige’ omgevingen, zoals het politiebureau in Apeldoorn, het stadhuis in Wageningen (zie foto’s) en de rechtbank in Alkmaar. “We pretenderen dat we alles kunnen maken wat de klant vraagt. In de praktijk betekent dit dat ik net zo lang puzzel en zoek tot ik de oplossing heb gevonden. Soms tot laat in de avond. Dat vind ik machtig mooi.” ‘Wat de klant verzint, dat kunnen wij maken’
www.elektropraktijk.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=